در این روش، معناشناس تلاش می‌کند تا معنا را از درون متن کشف کند. معناشناسی در این روش از سطح واژه^۱ و گزاره^۲ فراتر رفته و تمامِ متن را معیار و موضوعِ معناشناسی قرار می‌دهد. پژوهش حاضر تنها بر روش همزمانی استوار است. کاربرد این روش بر نسبت‌های معنایی همنشینی، جانشینی و تقابل تکیه دارد. این پژوهش بر نسبت همنشینی تکیه دارد و از نسبت جانشینی در حد کشف توسعه معنایی استفاده می‌کند.

نسبت یا ارتباط همنشینی (syntagmatic relation)، بیان‌گر رابطه الفاظی است که در یک زنجیره کلامی در کنار یک‌دیگر قرار گرفته‌اند.^۳ این نسبت، همان معناشناسی در سطح جمله است که واژه در ارتباط با واژه‌های همنشین سنجیده می‌شود و بنابراین، ارتباط، زوایایی از معنای واژه کشف می‌شود. این همنشینی ممکن است به‌صورت وصف، تمییز، اسناد فاعل و... باشد.

نسبت جانشینی (paradigmatic relation)، رابطه و نسبت جایگزینی میان زنجیره الفاظِ کلامی با الفاظی است که می‌توانند جایگزین این الفاظ شوند.^۴ علم و عقل بارزترین نمونه جانشینی در حوزه معناییِ علم و معرفت‌اند. نسبت جانشینی از اساسی‌ترین نسبت‌های معنایی است که در روش همزمانی به آن تکیه می‌شود.^۵

عاملیت خداوند در فرایند تعلیم بر اساس روش همزمانی

مشتقات «علم» در قرآن به‌صورت اسمی و فعلی به‌کار رفته‌اند. شکل رباعی واژه

۳. از میان تعلیم دهندگان و تعلیم‌گیرندگان کانون توجه قرآن کدام است؟

۴. شیوه‌هایی که در تعلیم مورد تأیید قرآن است کدامند؟

۵. مواد آموزش در هر یک تعلیم‌گیرندگان کدامند؟

در این پژوهش قرآن متن مراجعه و روش معناشناسی حوزه‌ای، شیوه فهم متن است. مقصود از معناشناسی (semantic)، مطالعه علمی معناست^۱ و به معناشناسی فلسفی، منطقی، زبانی، تقسیم می‌شود.^۲ معناشناسی زبانی دانش مطالعه انتقال معنا از طریق زبان است.^۳ در این دانش، معنا درون نظامِ زبان بررسی می‌شود.^۴ معنا‌شناسیِ دستگاه معنایی (Welatanschangsleher) یا معناشناسیِ حوزه‌ای (semantic fields)، یکی از روش‌های مطالعه معناست. در این روش دو رویکردِ معناشناسی در زمانی یا تاریخی (diachronic semantic) و معناشناسی همزمانی (synchronic semantic) وجود دارد.

در معناشناسی تاریخی، زمان در فهم معنا دخیل است و بر اساس تطور معنا در طول زمان، معنا بررسی می‌شود و تطورات تاریخی معنا، جایگاه واژه را در دستگاه معنایی معین می‌کند.^۵

در معناشناسی همزمانی، عنصر زمان حذف شده و تغییر واژه‌ها در طول زمان لحاظ نمی‌شود، بلکه متن بدون دخالت زمان، مورد مطالعه قرار می‌گیرد؛^۶ به این بیان که معناشناس در فهمِ متن، از روند تدوین متن در بستر زمان تأثیر نمی‌پذیرد.