اللَّهُ لَکُمْ آیاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ)۱، (کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ آیاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ)۲، (یُفَصِّلُ الْآیاتِ لَعَلَّکُمْ بِلِقاءِ رَبِّکُمْ تُوقِنُونَ)۳ بیان شده است که با (تَتَفَکَّرُونَ در کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمُ الْآیاتِ لَعَلَّکُمْ تَتَفَکَّرُونَ)۴ و «تَذَکَّرُونَ» در آیه (سُورَةٌ أَنْزَلْناها وَفَرَضْناها وَأَنْزَلْنا فیها آیاتٍ بَیِّناتٍ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ)۵ و با «تعقلون» در (کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ آیاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ)۶ و نیز آیه ۷۳ سورهٔ بقره؛ آیه ۶۱، سورهٔ نور؛ آیه ۱۷، سورهٔ حدید جانشین‌اند.
از دیگر موارد جانشینی می‌توان به جانشینی «تَتَّقُونَ» با «تَعْقِلُونَ» در دو آیه (قُلْ تَعالَوْا أَتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّکُمْ عَلَیْکُمْ أَلاَّ تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَبِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً وَلا تَقْتُلُوا أَوْلادَکُمْ مِنْ إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُکُمْ وَإِیَّاهُمْ وَلا تَقْرَبُوا الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَما بَطَنَ وَلا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتی حَرَّمَ اللَّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ ذلِکُمْ وَصَّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ)۷ و (وَأَنَّ هذا صِراطی مُسْتَقیماً فَاتَّبِعُوهُ وَلا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَنْ سَبیلِهِ ذلِکُمْ وَصَّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ)۸ اشاره کرد. جانشینی تتّقون با تتفکّرون به صراحت تعقلون نیست؛ زیرا هرچند سیاق آیات یکی است، ولی در جانشینی با تعقلون شباهت در الفاظ آیات، جانشینی را روشن‌تر می‌کند (أَ یَوَدُّ أَحَدُکُمْ أَنْ تَکُونَ لَهُ جَنَّةٌ مِنْ نَخیلٍ وَأَعْنابٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ لَهُ فیها مِنْ کُلِّ الثَّمَراتِ وَأَصابَهُ الْکِبَرُ وَ لَهُ ذُرِّیَّةٌ ضُعَفاءُ فَأَصابَها إِعْصارٌ فیهِ نارٌ فَاحْتَرَقَتْ کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمُ الْآیاتِ لَعَلَّکُمْ تَتَفَکَّرُونَ)۹، و همچنین آیه ۲۱۹، سورهٔ بقره.
از ارتباطات معنایی میان واژه‌های معرفتی که با نقش‌آفرینی «آیه» به هم مرتبط می‌شوند، به دست می‌آید که تفکر مثبت با تذکر، تعقل، تدبر، توسم، لبّ، نهیه،
1.. سورهٔ آل‌عمران، آیۀ ۱۰۳.
2.. سورهٔ مائده، آیۀ ۸۹.
3.. سورهٔ رعد، آیۀ ۲.
4.. سورهٔ بقره، آیۀ ۲۱۹ و ۲۶۶.
5.. سورهٔ نور، آیۀ ۱.
6.. سورهٔ بقره، آیۀ ۲۴۲.
7.. سورهٔ انعام، آیۀ ۱۵۱.
8.. سورهٔ انعام، آیۀ ۱۵۳.
9.. سورهٔ بقره، آیۀ ۲۶۶.
