109
میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی

دلالت می‌کند؛ برای مثال، معنای «جابه‌جا کردن» معنایی است که دلیل حرکت به شمار می‌رود.

۴. کلمه ممکن است به‌عنوان یک جزء معرفی شده به مفهوم اساسی اضافه شود؛ برای مثال، معنای «تعقیب کردن».۱

مفاهیمی نظیر ترک کردن، تغییر مکان، تعقیب و گریز همگی در حوزه معناییِ حرکت قرار دارند و نوعی حرکت را به نمایش می‌گذارند و هر یک نوعی تغییر در معنای اصلی حرکت به وجود آورده‌اند. این تغییرات معنایی بر اساس رابطه این واژه‌ها با محور اصلی حوزه، یعنی حرکت پدید می‌آید.

روابط از این نوع بر روی مفهوم ضمنی موجود میان جملاتی برقرار می‌شوند که حاوی اقلام واژگانی مرتبط‌اند. ۲

البته، ممکن است روابط میان واژه‌ها در یک حوزهٔ تصوری محدود به این چهار مورد نباشد، اما این موارد مثالی درباره گونهٔ روابط میان واژه‌ها را ارائه می‌دهند. بر این نکته باید تأکید کنیم که میدان معنایی و روابط موجود در آن در واقع، از روابط تصوری موجود در نزد متکلمان یک زبان سرچشمه گرفته‌اند. این روابط خود را در متن پنهان ساخته‌اند و با بررسی نسبت‌های معنایی ظهور می‌یابند.

بنابراین، کاربران یک زبان برای بیان مقاصد خود از یک دستگاه تصوری واژگانی بهره می‌برند. برای مثال، در حوزهٔ تصوری مفهوم حرکت که تغییر مکان را می‌رساند واژه‌هایی همچون حرکت کردن، رفتن، آمدن، پرتاب کردن، بالا بردن، پایین آمدن و واژه‌ها و افعال بسیار دیگری در اذهان کاربرانِ زبان وجود دارد.

زمانی که یک متکلم در یک متن از برخی از این واژه‌ها بهره می‌گیرد و در متن

1.. Johnson-laird & Oatley, The language of emotions: An analysis of a semantic Field, p.۱۵.

2.. Bresnan, The Lexical Field of Taste, p. ۱۹.


میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی
108

متقابل‌های رابطه‌ای و مؤلفه‌های معنایی.۱ حوزه تصوری مفاهیم یک زبان بر اساس این هفت رابطه شکل می‌گیرد و میدان‌های معنایی همان روابط مفهومی هستند که در یک متن روابط میان واژه‌ها را تشکیل می‌دهند و معناشناس با بررسی واژه‌ها و عبارت‌های متن و در فرآیند نوعی مهندسی معکوس تلاش می‌کند به روابطی که متکلم میان واژه‌ها بر اساس حوزه تصوری خویش برقرار کرده است، دست یابد. به بیان دیگر، روش‌های تجزیه و تحلیل حوزه‌های معنایی در متن بر شباهت و مجاورت مبتنی می‌شود.

تحلیل روابط در حوزه معنایی

مشکل ما این است که چگونه به توصیف معانی کلمات مانند قیدهای خاص اطمینان کنیم. میلر و جانسون با توجه به یک مفهوم اساسی، مانند مفهوم حرکت، نشان می‌دهند که چگونه مفهوم کل حوزه معنایی که از مجموعه‌ای از کلمات با معانی مختلف تشکیل شده است وابستگی دارد. آنها چهار روش اصلی را برای توصیف این پدیده که در آن مفهومی می‌تواند در معنای یک کلمه خاص در حوزه معنایی شفافی به‌کار رود، بیان کرده‌اند.

۱. کلمه ممکن است گستره محدودتر از استفاده از پیش‌فرضِ مفهوم اصلی به خود بگیرد، برای مثال، «ترک کردن» پیش‌فرضی است که موضوعِ حرکت در یک محل خاص به شمار می‌رود.

۲. کلمه ممکن است به نوعی از مفهوم اصلی تغییر یابد؛ مانند بیان قید و یا یک روش، برای مثال، «تلو تلو خوردن» که گونه‌ای خاص از حرکت است.

۳. کلمه ممکن است دربرگیرندهٔ یک رابطهٔ علّی باشد که بر مفهوم اصلی

1.. پالمر، نگاهی تازه به معناشناسی، ص۱۰۵-۱۵۶.

  • نام منبع :
    میدان‌های معنایی در کاربست قرآنی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 6410
صفحه از 296
پرینت  ارسال به