ارتباط با دیگر واژگان تعریف می‌شود. به بیان دیگر، کلمات با مراتب متفاوتی که در اهمیت دارند با یک‌دیگر شبکه پیچیده‌ای از واژه‌ها و معانی را تشکیل می‌دهند که آن را در معناشناسی «میدان معنایی» می‌نامند.‌^۱ همان‌گونه که ایزوتسو بیان کرده است، کلمات در یک متن می‌توانند پیوستگی‌ها و ارتباطات گوناگونی داشته باشند که لحاظ این ارتباطات یک میدان معناشناختی را شکل می‌دهد و هر میدان معناشناختی نماینده یک حوزه تصوری مستقل است.^۲ ایزوتسو میدان معنایی را چنین توضیح می‌دهد:

واژگان تنها یک حاصل جمع کلی کلمات نیست؛ یعنی یک مجموعه اتفاقی و تصادفی از شماره زیادی از کلمات توده شده بدون نظم و قاعده بر روی یک‌دیگر نیست که هر یک از آنها بدون ارتباط اساسی با دیگران باشد.... میدان معناشناختی مجموعه‌ای کلی از کلماتی است که در الگویی معنادار مرتب شده‌اند و دستگاهی از تصورها و مفاهیم مرتب شده و ساخته شده را نمایش می‌دهند.^۳

بنابراین، میدان معنایی در حقیقت مجموعه‌ای از واژه‌ها و روابط است که از روی یک الگوی معنایی تصوری میان مفاهیم مرتب شده‌اند. آن الگوی تصوری حوزه معنایی نامیده می‌شود. ایزوتسو در تعریف میدان معنایی می‌گوید:

کلمات پیوسته با یک‌دیگر از جهت‌های مختلف و متعدد وجود دارند و در نتیجه پهنه‌هایی را تشکیل می‌دهند که در جاهای مختلف و متعدد بر روی یک‌دیگر قرار می‌گیرند. این پهنه‌ها یا بخش‌ها را که از

۲. ادعیه، مناجات و زیارات، به‌عنوان متن مفسر، پویا و باز. مثال برای عنوان تحقیق: «تحلیل میدان‌های معناشناسی عقل در زیارت جامعه کبیره»؛

۳. روایات: در متن‌های روایی، باید تطورات و نقاط عطف معنایی لحاظ شود؛ بنابراین، پیشنهاد می‌شود بر اساس یکی از محور‌های ذیل معناشناسی انجام پذیرد:

معصوم محور: «تحلیل میدان‌های معناشناسی عقل در روایات امام علی علیه السلام»؛

موضوع محور: «تحلیل میدان‌های معناشناسی عقل در روایات»؛

دوره‌ محور: «تحلیل میدان‌های معناشناسی عقل در دوره صادقین علیهم السلام»؛

مدرسه محور (مکتب محور): مدارس قم، کوفه، بغداد و....

هر یک از این مکاتب به روایت‌های خاصی توجه داشتند.

«تحلیل میدان‌های معناشناسی عقل در مکتب حدیثی بغداد». در این محور، در واقع، «باورهای امامیه در بغداد» کشف می‌شود نه معناشناسی کلام معصوم علیه السلام؛

کتاب‌محور: از جمله نهج البلاغه، توحید شیخ صدوق، کتاب شریف کافی. «تحلیل میدان‌های معناشناسی عقل در نهج‌البلاغه» در این مورد، جهان‌بینی مؤلف کتاب - سید رضی - کشف می‌شود؛ زیرا نهج‌البلاغه دربرگیرندهٔ عبارت‌ها و واژه‌هایی است که به انتخاب سید رضی جمع شده‌اند. در معناشناسی روایات، کتاب محور بودن نشان‌دهنده مفهوم‌سازی ذهن نویسنده است و نمی‌توان نتیجه را به معصوم علیه السلام نسبت داد.

میدان معنایی

هر متنی در فرآیند تولید معنا از واژه‌های گوناگونی بهره می‌گیرد که این واژه‌ها با یک‌دیگر شبکه الفاظ متن را شکل می‌دهند؛ اما بر اساس نظریه معناشناسی میدان‌های معنایی، معنای هیچ کلمه‌ای در متن به تنهایی قابل تصور نیست و در