شده، هر بخش جایگاه مشخصی را به خود اختصاص داده است؛ بنابراین، محقق در یافتن پاسخ خود، از رجوع به ابواب دیگر متن بی‌نیاز است. کافی نگاشتهٔ شیخ کلینی، وسائل الشیعه اثر شیخ حرّ عاملی، الاعتقادات و التوحید دو اثر شیخ صدوق نمونه‌هایی از این دسته‌اند که به جهت باب‌بندی، متنِ ایستا به‌شمار می‌آیند.

انواع متن از نظر محدوده پاسخ به مسائل

متن باز

از آن جا که متن، بازتابِ ذهن ماتِن است، در بیشتر موارد به مشکلات یا پرسش‌های عصر خود توجه دارد، اما اگر نگارنده هنگام پدید آوردن متن به مسائلی که در آینده ایجاد خواهد شد نیز توجه داشته باشد و آنها را نیز بررسی کرده باشد، نگاشته او «متنِ باز» نامیده می‌شود.

متنِ بسته

در این نوع متن، نویسنده به موضوع‌های جدید که در آینده احتمال طرح داشته‌اند توجه نداشته و ممکن است موضوع معناشناسی، خارج از مسائل مطرح در زمان او باشد.

انواع متن از نظر تأثیر در جهان‌بینی

متون مختلف هر قومی با جهان‌بینی آن قوم ارتباط پیدا می‌کنند و نسبت به اصلی یا فرعی بودن در قوم، نقش آنها در رابطه با جهان‌بینی سنجیده می‌شود. متون از این جهت در یکی از دسته‌های زیر جای می‌گیرند:

بلکه اندیشه‌های خود را تنها در قالب گزاره‌ها بیان کرده است. اندیشه و عناصر جهان‌بینی در این نوع متن در هم تنیده‌اند و مباحث به‌صورت متمایز نیامده است. عدم تبویب متن، به معناشناس اجازه می‌دهد به تمام متن مراجعه کند. قرآن را باید از این دسته متون به شمار آورد؛ زیرا در قرآن، مباحث اعتقادی، اخلاقی، فقهی، تاریخی و اجتماعی از یک‌دیگر متمایز نشده‌اند و در سرتاسر متن به‌صورت درهم آمیخته پراکنده شده‌اند. کتاب‌هایی چون نهج‌البلاغه، مثنوی معنوی، شاهنامه، کلیله و دمنه و تفاسیر غیر موضوعی نیز در این جهت همانند قرآن‌اند و بر اساس اندیشه‌ای شکل گرفته‌اند. در بیشتر متون غیر آموزشی، زبان تحقق‌یافته، همان تصویر اندیشه را نشان می‌دهد و تمام ویژگی‌های معنا را در زبان منعکس می‌کند. با توجه به این که زبان انعکاس‌دهنده‌ اندیشه است، اگر اندیشه ناقص باشد، زبان نیز همان نقص را انعکاس می‌دهد. بر این اساس، کانون‌ها و میدان‌های معنایی شکل‌گرفته در اندیشه، همان کانون‌ها و میدان‌های زبانی خواهند بود؛ بنابراین، معنای ارتباطی با زبانِ ارتباطی متناظر است. در نتیجه، بررسی در سطحِ واژه به تنهایی، سبب حذف این ارتباط معنا می‌شود و به مطالعهٔ نقطه‌ای خواهد انجامید.

متن ایستا

متن ایستا، متنی است که خالق آن با تعریف یک ساختار مشخص برای متن، اندیشه‌های خود را در قالب خاصی ارائه کرده است. گویا نویسنده اجازه نمی‌دهد تا دیگری جهان‌بینی او را آشکار کند؛ زیرا وی با عناوین مشخصی که در متن گنجانده، جهان‌بینی خود را ذیل همان دسته‌بندی، روشن ساخته است. تفاسیر موضوعی و متن‌های آموزشی را می‌توان آثاری از همین دسته به شمار آورد. در این دسته از آثار، نویسنده در ابواب معین، ساختمان متن را شکل داده و نظر خود را وضوح می‌بخشد. از این‌رو، متن ایستا متنی است که از سوی مؤلف تقسیم‌بندی