از این رو، رهبران معتزله خراسان، دیدگاه فضل را مورد انتقاد قرار دادند. زجاجی نیشابوری معتزلی - از شاگردان ابوالحسن کرخی معتزلی(م.۳۴۰ق) و از عالمان نیشابور - سال‌ها پس از مرگ فضل، كتابی در نقد اندیشه وی نگاشت۱ كه ابن‌جنید بغدادی - از هواداران فضل - با نگاشتن كتاب نقض ما نقضه الزجاجی‌النیشابوری علی ابی‌محمد الفضل‌بن شاذان;به دفاع از فضل دست یازید.۲
ابوالطیب رازی - از متکلمان امامی مقیم نیشابور - نیز در مخالفت با خط اعتزال‌گرایان امامیه خراسان فعال بود. او رویکرد اعتزالی ابومنصور صرام نیشابوری و ابن عبدک جرجانی را بر نمی‌تافت و با اندیشه وعیدی آنان مخالفت می‌ورزید؛۳ در مقابل، اعتزال‌گرایان وعیدی نیز او را به گرایش عقیده ارجاء متهم می‌نمودند، ۴ می‌دانیم که معتزلیان به ناصواب امامیه را به دو گروه «مرجئی» و «وعیدی» تقسیم می‌كردند۵ و مخالفان‌‌شان را به مرجی‌گری متهم می‌ساختند.۶ هر چند گزارش زیادی از آثار و اندیشه رازی در دست نیست، ولی بعید نمی‌نماید او با تأثیرپذیری از اندیشه فضل‌بن شاذان، به مقابله با وعیدیان امامی برخاسته باشد و از این رو متهم به ارجاء شده است.
ابومحمد یحییٰ‌بن محمد علوی زباری نیشابوری - شاگرد رازی - ۷ نیز در مسئله وعید - ظاهراً با معتزلیان - فراوان بحث و گفت‌وگو می‌كرد.۸ احتمالاً از
1.. نجاشی، رجال، ص۳۸۸.
2.. همان.
3.. شیخ طوسی، الفهرست، ص۲۸۲-۲۸۳.
4.. همان، ص۲۸۲-۲۸۳.
5.. منصور باللّه، الشافی، ج۱، ص۱۳۴.
6.. «المعتزلة كانوا یلقبون كل من خالفهم فی القدر مرجئا»(شهرستانی، الملل و النحل، ج۱، ص۱۴۱؛ ایجی، المواقف، ج۳، ص۷۰۸).
7.. شیخ طوسی، الفهرست، ص۲۷۷.
8.. ابن فندق، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۴۹۸.
