مورد اعتماد و راستگو شناساندهاند.۱
باید یاد آور شد که محمدبن زکریای غلابی از آثار تاریخی اصحاب سلف شیعه بیاطلاع نبوده است. گفته شده کتابهای الجمل، صفین، النهروان، مقتل امیرالمؤمنین علیه السلام و مقتل الحسین علیه السلام که مربوط به جابربن یزید جعفی - از اصحاب امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام - بوده و همچنین نگاشتههای تاریخی پرشماری از ابومخنف لوطبن یحییٰ ازدی تاریخنگار مشهور شیعه را در اختیار داشته است.۲
افزون بر روایات تاریخی و نقل فضایل، فهرستنگاران آثاری برای او بر شمردهاند که اغلب آنها در مورد رویدادهای تاریخی بسترساز مجادلات کلامی و اعتقادی، و همچنین درباره تاریخ زندگی اهل بیت علیهم السلام میباشند و آن آثار عبارتاند از: کتاب الجمل الکبیر - کتاب الجمل الصغیر - کتاب صفین الکبیر - کتاب صفین المختصر - کتاب مقتل امیرالمؤمنین علیه السلام - کتاب مقتل الحسین علیه السلام - کتاب اخبار زید - کتاب اخبار فاطمه علیها السلام و منشأها و مولدها ۳ - کتاب التوابین و عین الورده - کتاب الحَرّه۴ - کتاب الحكمین والجمل والناهضین إلى وقعته۵ - کتاب اخبار زیاد، ۶ احتمالاً این کتاب در مثالب و تاریخ جنایتهای زیادبن ابیه از دشمنان اهل بیت علیهم السلام بوده است.
عناوین این آثار، همگی از رویکرد کلامی غلابی شیعی مذهب حکایت دارد. به ویژه آنکه او در بصره - خاستگاه عثمانیگرایان و معتزلیان - پنج کتاب درباره حوادث جمل و صفین نگاشته است. وقایعی که عامل بسیاری از چالشهای کلامی به شمار میرفته است و دو گروه معتزله بصره و عموم اهل حدیث، خصوصاً
1.. ابنندیم، الفهرست، ص۱۲۱.
2.. نجاشی، رجال، ص۱۲۹، ۳۲۰.
3.. همان، ص۳۴۷.
4.. ابنندیم، الفهرست، ص۱۲۱.
5.. ابنشهرآشوب، معالم العلماء، ص۱۵۲.
6.. ابنحجر، الاصابة، ج۵، ص۹۱.