281
جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت(میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد)

جرح قرار داده‌اند.۱

برخی نیز سیاری را به داشتن عقیده تناسخ متهم کرده‌اند.۲ همچنین او یکی از افراد استثنا شده ابن‌ولید قمی و ‌شیخ صدوق، از رجال کتاب نوادر الحکمه می‌باشد.۳ بن‌حجر عسقلانی نیز از وی با عنوان شیعه سرسخت یاد کرده است.۴ هر چند قضاوت درباره این همه‌ اتهامات سیاری دشوار است؛ ولی می‌دانیم که او بخشی از میراث روایی امامیه را در اختیار داشته و محدثان برجسته‌ای چون عبداللّه‌بن جعفر حمیری، ۵ احمد‌بن ابی‌عبداللّه برقی، ۶ حسین‌بن محمد‌بن عامر اشعری، ۷ محمد‌بن احمد‌بن یحییٰ اشعری، ۸ به نقل حدیث وی اهتمام ورزیده‌اند. باید افزود که ابوعبداللّه سیاری بصری، از شخصیت‌های پر تألیف خط متهمان به غلو در بصره به شمار می‌رفته و آثاری چون ثواب القرآن، الطب، النوادر، الغارات و القرائات را تألیف کرده است. این کتاب‌ها در میان جامعه علمی امامیه مشهور بوده‌اند.۹ ناگفته نماند کتاب القرائات که به «التنزیل و التحریف» معروف است، امروزه در دسترس می‌باشد.۱۰

یکی دیگر از برجسته‌ترین شاگردان ابن‌ جمهور عمی بصری که در جریان متهم

1.. شیخ طوسی، الفهرست، ص۶۶؛ نجاشی، رجال، ص۸۰.

2.. ابن‌غضائری، رجال، ص۴۰.

3.. نجاشی، رجال، ص۳۴۸.

4.. ابن‌حجر، لسان المیزان، ج۱، ص۲۵۲.

5.. کلینی، الکافی، ج۲، ص۶۲۴؛ ج۶، ص۴۲۶، ۵۲۳.

6.. شیخ صدوق، الخصال، ص۱۵۶؛ شیخ صدوق، علل الشرایع، ج۲، ص۳۸۴.

7.. کلینی، الکافی، ج ۱، ص۲۴؛ج۵، ص۲۱۵، ۳۳۶؛ ج۶، ص۸، ۲۵۲، ۲۸۳، ۳۰۳، ۳۳۶؛ شیخ صدوق، علل الشرایع، ج۲، ص۴۴۶.

8.. شیخ طوسی، الفهرست، ص۶۶-۶۷؛ نجاشی، رجال، ص۸۰.

9.. حسینی جلالی، فهرس التراث، ج۱، ص۲۷۶.


جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت(میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد)
280

با تعبیر «ضعیف، مرتفع القول» وصف کرده است.۱ ابن‌ ولید قمی و به پیروی از او، ‌شیخ صدوق نیز وی را از رجال نوادر الحکمه محمد‌بن احمد‌بن یحییٰ اشعری قمی استثنا کرده‌اند.۲ با این حال روایاتی از ابن‌ سخت بصری در مصادر امامیه وجود دارد۳ و بزرگانی چون محمد‌بن مسعود عیاشی سمرقندی و محمد‌بن احمد‌بن یحییٰ اشعری از وی حدیث شنیده‌اند.۴ برخی گزارش‌ها حاکی از آن هستند که او به همراه استادش محمد‌بن جمهور بصری، با زرارة‌بن اعین - از اصحاب سرشناس امامیه - میانه‌ای نداشته‌اند و اخباری را علیه وی منتشر کرده‌اند.۵

ابوعبداللّه احمد‌بن محمد‌بن سیار بصری معروف به سیاری، ۶ یکی دیگر از شاگردان ابن‌ جمهور عمی بصری است۷ که در اواخر سده سوم۸ در جریان متهم به غلو بصره نقش آفرین بوده است. رجال‌‌شناسان بغدادی به شدت شخصیت سیاری را به چالش کشیده‌اند. ابن‌غضائری با تعابیر تندی چون «ضعیف، متهالک، غال، منحرف» او را تضعیف کرده است.۹ شیخ طوسی و نجاشی نیز وی را با عباراتی مانند «ضعیف الحدیث، فاسد المذهب، مَجفُوّ الروایه و کثیر المراسیل» مورد

1.. ابن‌غضائری، رجال، ص۱۰۳.

2.. نجاشی، رجال، ص۳۴۸.

3.. برقی، المحاسن، ج۲، ص۴۸۲؛ کلینی، الکافی؛ ج۴، ص۱۴۹؛ ج۵، ص۹۶، ۹۷؛ ج۶، ص۵۰۱، ۵۰۸؛ شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا، ج۱، ص۳۶، ۳۸، ۴۵؛ خزاز قمی، کفایة الاثر، ص۱۱۳؛ شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۴، ص۳۰۴؛ ج۶، ص۲۱۱.

4.. عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۱، ص۱۶؛ ج۲، ص۸۴؛ شیخ طوسی، رجال، ص۴۵۰.

5.. شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۳۸۱؛ ابن جمهور عمی گزارش دیگری نیز در تنقیص زرارة‌بن اعین نقل کرده است. (کلینی، الکافی، ج۴، ص۳۲۷).

6.. نجاشی، رجال، ص۸۰؛ کشی او را اصفهانی و ابن غضائری او را قمی خوانده‌اند. (شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۶۵؛ ابن‌غضائری، رجال، ص۴۰).

7.. برقی، المحاسن، ج۲، ص۴۷۱، ۴۷۸؛ کلینی، الکافی، ج۲، ص۱۹۰.

8.. ابن‌حجر، لسان المیزان، ج۱، ص۲۵۲.

9.. ابن‌غضائری، رجال، ص۴۰.

  • نام منبع :
    جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت(میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد)
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1398
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 14810
صفحه از 478
پرینت  ارسال به