حسنبن زیاد بصری، ۱ مالکبن اعین جهنی بصری، ۲ اشاره کرد.
با این همه نمیتوان از یک جریان منسجم و فعال حدیثی شیعه در سده اول سخن به میان آورد؛ چرا که هنوز عثمانیگرایان ضد شیعه در این دوره بسیار قدرتمند بودند و شرایط برای فعالیتهای حدیثی نظاممند و همچنین پرورش شاگردان به طور گسترده برای اقلیت شیعه فراهم نشده بود.
مهاجرت اصحاب کوفی به بصره و فعالیتهای حدیثی آنان
با فروکش کردن فضای عثمانیگرایی و ضد اهل بیتی در بصره، برخی اصحاب سرشناس کوفه به بصره مهاجرت کرده و در آنجا فعالیتهای حدیثی و حتیٰ کلامی خویش را پیگیری کردند. مهاجرت اصحاب کوفی تقریباً از اوایل سده دوم هجری آغاز و تا اوایل سده سوم هجری نیز ادامه داشته است. حضور اینان با آغاز فعالیتهای جریان کلامی معتزله در بصره همزمان بوده است، از این رو شاید بتوان گفت فعالیت همزمان اصحاب امامیه و عقلگرایان معتزلی، در تسریع افول و کم فروغی عثمانیگرایان در بصره تأثیرگذار بوده است. هر چند در منابع به صراحت از اهداف مهاجرت اصحاب امامیه به بصره سخن به میان نیامده است؛ ولی با توجه به موقعیت علمی و فرهنگی ویژه بصره میتوان گفت که اصحاب امامی کوفه برای علم پراکنی و نشر معارف اهل بیت علیهم السلام به آنجا کوچ کردهاند؛ خصوصاً آنکه میان مهاجران کوفی، اصحاب برجسته علمی قابل توجه هستند.
یکی از سرشناسترین و تأثیرگذارترین چهرههای اصحاب امامیه، ابوالقاسم فضیلبن یسار نهدی۳ از وابستگان قبیله بنینهد میباشد که از کوفه به بصره رفته و در