است اطلاعی نداریم. بعید نمینماید شیخ صدوق در عسکرمکرم و یا نواحی آن با او دیدار کرده باشد؛ چه آنکه ابواحمد عسکری بیشتر در عسکرمکرم و سایر شهرهای منطقه خوزستان فعالیت علمی خود را پیگیری میکرده است.۱ لازم به ذکر است که ابواحمد عسکری راوی روایت مهم غدیر۲ و برخی سخنان امام علی علیه السلام نیز بوده است.۳
تأثیرات متقابل امامیه و معتزله عسکرمکرم
همانگونه که اشاره شد، شیعیان در سده سوم و تا اوایل سده چهارم هجری در شهر معتزلینشین عسکرمکرم زندگی میکردند. در این میان، خط کلامی امامیه نیز در آن شهر حضور داشته و متکلمانی از امامیه هم در کنار معتزلیان در عسکرمکرم فعالیت میکردند. با استعانت از اندک گزارشهای باقیمانده، تا حدی روشن شد که جریان کلامی امامیه چه تعاملاتی با معتزلیان عسکرمکرم داشته است. حال این پرسش مطرح میشود که آیا این دو نحله کلامی، در عرصه دانشکلام تأثیرگذاری و تأثیرپذیری از همدیگر داشتهاند و به چه میزان بوده است.
با توجه به فقدان شواهد کافی نمیتوان به طور قطع و دقیق از اثرگذاری و اثرپذیری امامیه و معتزله در عسکرمکرم نظری ارائه داد، اما با کمک برخی گزارشها در این زمینه احتمالاتی را میتوان مطرح کرد. میدانیم که متکلمان امامی عسکرمکرم، در پارهای موضوعات کلامی از جریان کلامی معتزله تأثیر پذیرفتهاند، مثلاً برای نخستین بار در تاریخ تفکر امامیه میبینیم که ابنجبرویه متکلم امامیه، به نظریه وعید معتزلیان باور داشته و در مسئله ایمان نیز همانند آنان میاندیشیده