85
خلقت نوری پیامبر صلی الله علیه و اله و اهل البیت علیهم السلام در اندیشۀ امامیۀ نخستین

الْبَغْدَادِيُّ > مُحَمَّدُ بْنُ‌‌‌إِسْمَاعِيلَ الرَّقِّيُّ > مُوسَى بْنُ‌‌‌عِيسَى بْنِ‌‌‌عَبْدِالرَّحْمَنِ > هِشَامُ بْنُ‌‌‌عَبْدِاللّه الدَّسْتُوَائِيُ‏ > عَلِيُّ بْنُ‌‌‌مُحَمَّدٍ > عَمْرِو بْنِ‌‌‌شِمْرٍ > جَابِرِ بْنِ‌‌‌يَزِيدَ الْجُعْفِيِّ > مُحَمَّدِ بْنِ‌‌‌عَلِيٍّ الْبَاقِرِ علیه السلام>سَالِمِ بْنِ‌‌‌عَبْدِاللّه بْنِ عُمَرَ > عَبْدِاللّه بْنِ‌‌‌عُمَرَ بْنِ‌‌‌الْخَطَّابِ > رَسُولُ اللّه صلی الله علیه و اله.

اعتبار سنجی: سند این حدیث به دلیل مهمل بودن هشام بن‌‌‌عبداللّه الدستوایی و علی بن‌‌‌محمد، راوی از عمرو بن‌‌‌شمر، ضعیف است.

حدیث بیست و هفتم

متن: «مَا خَلَقَ اللّه خَلْقاً أَفْضَلَ مِنِّي وَ لَا أَكْرَمَ عَلَيْهِ مِنِّي... الْفَضْلُ بَعْدِي لَكَ يَا عَلِيُّ وَ لِلْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِكَ وَ إِنَّ الْمَلَائِكَةَ لَخُدَّامُنَا وَ خُدَّامُ مُحِبِّينَا يَا عَلِيُّ الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ... وَ يَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا بِوَلَايَتِنَا يَا عَلِيُّ لَوْ لَا نَحْنُ مَا خَلَقَ اللّه آدَمَ وَ لَا حَوَّاءَ وَ لَا الْجَنَّةَ وَ لَا النَّارَ وَ لَا السَّمَاءَ وَ لَا الْأَرْضَ فَكَيْفَ لَا نَكُونُ أَفْضَلَ مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ قَدْ سَبَقْنَاهُمْ إِلَى مَعْرِفَةِ رَبِّنَا وَ تَسْبِيحِهِ وَ تَهْلِيلِهِ وَ تَقْدِيسِهِ لِأَنَّ أَوَّلَ مَا خَلَقَ اللّه عَزَّوَجَلَّ خَلْقُ أَرْوَاحِنَا فَأَنْطَقَنَا بِتَوْحِيدِهِ وَ تَحْمِيدِهِ ثُمَّ خَلَقَ الْمَلَائِكَةَ فَلَمَّا شَاهَدُوا أَرْوَاحَنَا نُوراً وَاحِداً اسْتَعْظَمُوا أَمْرَنَا...».

منبع: ‏شیخ صدوق، علل الشرایع، ج‏۱، ص ۵؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص ۲۵۵؛ عیون اخبار الرضا، ج۱، ص ۲۶۲.

سند: الْحَسَنُ بْنُ‌‌‌مُحَمَّدِ بْنِ‌‌‌سَعِيدٍ الْهَاشِمِيُّ > فُرَاتُ بْنُ‌‌‌إِبْرَاهِيمَ بْنِ‌‌‌فُرَاتٍ الْكُوفِيُّ > مُحَمَّدُ بْنُ‌‌‌أَحْمَدَ بْنِ‌‌‌عَلِيٍّ الْهَمْدَانِيُّ > أَبُوالْفَضْلِ الْعَبَّاسُ بْنُ‌‌‌عَبْدِاللّه الْبُخَارِيُّ > مُحَمَّدُ بْنُ‌‌‌الْقَاسِمِ بْنِ‌‌‌إِبْرَاهِيمَ بْنِ‌‌‌مُحَمَّدِ بْنِ‌‌‌عَبْدِاللّه بْنِ‌‌‌الْقَاسِمِ بْنِ‌‌‌مُحَمَّدِ بْنِ‌‌‌أَبِي‌‌‌بَكْرٍ > عَبْدُ‌‌‌السَّلَامِ بْنُ‌‌‌صَالِحٍ الْهَرَوِيُّ > عَلِيِّ بْنِ‌‌‌مُوسَى الرِّضَا علیه السلام > مُوسَى


خلقت نوری پیامبر صلی الله علیه و اله و اهل البیت علیهم السلام در اندیشۀ امامیۀ نخستین
84

اميرالمؤمنين علی نوشته ابن‌‌‌المغازلی۱ نقل شده است. شاهد قوی‌‌‌تر آنکه ابن‌‌‌بطریق (م ۶۰۰ ق) ابتدا طریق خود به دو کتاب فضائل الصحابه و مناقب اميرالمؤمنين علی را مطرح و با همان سند مندرج در فضائل الصحابه و مناقب حدیث فوق را نقل کرده است.۲ بدین ترتیب، این حدیث یک حدیث شیعی نیست تا بتوان بر اساس رجال شیعه درباره آن داوری کرد. در فرض داوری نیز چاره‌‌‌ای جز حکم به ضعف آن نیست؛ چراکه تمام رجال سند این روایت، به استثنای سلمان و زاذان، عامی مذهب‌‌‌اند و در کتب رجال شیعه معرفی نشده‌اند.

نتیجه: روایت به لحاظ سند ضعیف است.

از نظر رجال سنّی نیز این حدیث فاقد اعتبار است. سند این حدیث در مسند احمد، که قدیمی‌‌‌ترین منبع سنّی این حدیث است، به قرار ذیل است: الْحَسَنُ > أَحْمَدُ بْنُ‌‌‌الْمِقْدَامِ الْعِجْلِيُّ > الْفُضَيْلُ بْنُ‌‌‌عِيَاضٍ > ثَوْرُ بْنُ‌‌‌يَزِيدَ > خَالِدِ بْنِ‌‌‌مَعْدَانَ > زَاذَانَ > سَلْمَانَ. تمام رجال واقع در سند این روایت دارای توثیق‌‌‌اند، مگر راوی اخیر یعنی الحسن که همان الحسن بن‌‌‌علی بن‌‌‌زکریا ابوسعید العدوی است. این راوی در رجال اهل تسنن متهم به وضع و کذب شده است.

حدیث بیست و ششم

متن: ‏«إِنَّ اللّه عَزَّوَجَلَّ أَوْحَى إِلَيَّ لَيْلَةَ أُسْرِيَ بِي... يَا مُحَمَّدُ إِنِّي خَلَقْتُ عَلِيّاً وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ وَ الْأَئِمَّةَ مِنْ نُورٍ وَاحِدٍ...».

منبع: نعمانی، الغيبة، ص ۹۴.

سند: أَبُوالْحَارِثِ عَبْدُاللّه بْنُ‌‌‌عَبْدِالْمَلِكِ بْنِ‌‌‌سَهْلٍ الطَّبَرَانِيُّ > مُحَمَّدُ بْنُ‌‌‌الْمُثَنَّى

1.. ابن المغازلی، مناقب أميرالمؤمنين علی بن‌‌‌أبی‌‌‌طالب رضي اللّه عنه، ص۱۴۴.

2.. ابن بطریق، عمدة عيون صحاح الأخبار في مناقب إمام الأبرار، ص۸۸، ۸۹ .

  • نام منبع :
    خلقت نوری پیامبر صلی الله علیه و اله و اهل البیت علیهم السلام در اندیشۀ امامیۀ نخستین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    1398
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    انتشارات دارالحدیث
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 19887
صفحه از 319
پرینت  ارسال به