متأخران نزدیک به آن زمان زیر سؤال برده باشند نمی‌‌‌توانند جزو منابع معتبر به حساب آیند، مگر آنکه معلوم کنیم وجه تضعیف نویسنده، عدم وثاقت مؤلف كتاب در نقل احاديث نبوده، بلکه عاملی دیگر، مثلاً اختلاف نظر در گرایش اعتقادی، بوده است.

از آنجا که این قرینه، یعنی قرار داشتن در کتب معتبر، یک قرینه بنیادین در اعتبار سنجی احادیث است، در تحقیق پیش‌رو احادیث خلقت نوری مندرج در این کتب را از احادیث خلقت نوری مندرج در کتب بی‌اعتبار یا کم‌‌‌اعتبار جدا نموده و عین سند و متن احادیث آنها را ذکر کرده‌‌‌ایم تا دیگر معیارهای اعتبار سنجی را بر یکایک آنها اعمال کنیم. در مقابل، به معرفی منابع غیر معتبر یا کم‌‌‌اعتبار مشتمل بر احاديث خلقت نوری بسنده کرده‌‌‌ایم، بی‌‌‌آنکه سند و متن احادیث خلقت نوری مندرج در آنها را ارزیابی کنیم.

قرار داشتن حدیث در منابع حدیثی معتبر شرط لازم برای اعتبار احادیث است، و نه شرط کافی: این احادیث می‌‌‌توانند معتبر باشند؛ یعنی در صورت ضمیمه شدن قرائن کافی می‌توان بر اساس عرف عقلاً آنها را به امام معصوم نسبت داد.

۲. وجود زنجیره روات قابل اعتماد در سند حدیث

این قرینه مترتب بر قرینه قبلی است؛ یعنی اگر حدیثی در کتب نویسندگان معتبر باشد در مرحله بعد، از این حیث سنجیده می‌‌‌شود که آیا روات قابل اعتماد آن را نقل کرده‌‌‌اند یا نه. در نتیجه حدیثی که در کتب معتبر نباشد، حتی اگر روات قابل اعتماد آن را نقل کرده باشند، فی نفسه واجد اعتبار نیست.

درباره راویانی که روایاتشان در کتب محدثان معتبر درج شده این سؤال قابل طرح است که آیا هر راوی معتبر و قابل اعتماد و به اصطلاح موثق است تا

در این روش هر قرینه منبع شناختی، سندی و محتوایی که بتواند بر صدور حدیث از معصوم گواهی دهد یا احتمال آن را افزایش دهد، قابل استناد است. برخی از این قرائن عبارت‌‌‌اند از:

۱. قرار داشتن حدیث در کتب محدثان معتبر

کتابی می‌‌‌تواند معتبر تلقی شود که مؤلف آن در میان عالمان معاصر و متأخر نزدیک به زمان خود از وثاقت یا وجاهت علمی برخوردار باشد و در انتساب کتاب به نویسنده تردیدی نباشد. یکی از راه‌‌‌های احراز این انتساب وجود طریق متصل به مؤلفان معتبر است؛ مانند کتب اربعه که مؤلفانشان اجازه نقل آنها را به شاگردانشان داده‌‌‌اند و این سنت اجازه نقل از زمان ایشان تا کنون ادامه دارد. ذکر عنوان کتاب و انتساب آن در کتب معاصران مؤلف و کتب نسل‌‌‌های بعدی و وجود نسخه‌‌‌های هر چه قدیمی‌تر کتاب از دیگر راه‌های پی بردن به صحت انتساب است.^۱

بر این اساس، کتب حدیثی نویافته در قرون متأخر، که در متنشان یکی از عالمان قرون نخستین را مؤلف خود معرفی می‌‌‌کنند از اعتبار فی نفسه برخوردار نیستند و وجود احادیث دارای سند به ظاهر معتبر در این قبیل کتب نمی‌‌‌تواند شاهد مستقلی بر اعتبار این احادیث باشد. همچنین کتب حدیثی‌ای که وثاقت مؤلفانشان را معاصران یا