قطبالدین راوندی (متوفای ۵۷۳)
قطبالدین ابوالحسین سعید بنهبةاللّه بنالحسن الراوندی که شاید بتوان او را در طبقه سوم عالمان ری قرار داد، شاگرد طبرسی صاحب مجمع البیان و استاد ابنشهرآشوب و نیز منتجبالدین رازی بوده است.۱ منتجبالدین آثار زیادی را برای وی ذکر کرده است.۲ از میان آثار فراوان او تعداد معدودی باقی مانده که میتوان به کتاب الخرائج و الجرائح، قصص الانبیاء و فقه القرآن اشاره کرد.
قطب الدین در کتاب فقه القرآن، عقل را در کنار قرآن و سنت و اجماع یکی از ادله اربعه دانسته است.۳ همچنین در الخرائج و الجرائح به شیوه عقلی و با استفاده از ادبیات کلامی بغدادیان به تفصیل درباره اعجاز قرآن سخن گفته است.۴ وی مطابق نظر بغدادیان، تکالیف شرعی را الطاف در تکلیف عقلی میداند.۵ این ادبیات حکایت از پیروی وی از مدرسه کلامی بغداد دارد. وی معجزه بدن پیامبر صلی الله علیه و الهرا این میداند که سایه نداشته است؛ چراکه بدن پیامبر صلی الله علیه و الهاز جنس نور بوده و نور سایه ندارد.۶
این دیدگاه در مقایسه با دیدگاه سید مرتضی درباره اینکه امیرالمؤمنین علیه السلامجسم است و جسم در آن واحد نمیتواند بر بالین محتضرهای متعدد حاضر شود،۷ تطوری مهم محسوب میشود که به نظر میرسد تحت تأثیر فضای روایات صورت گرفته است. وی همچنین روایتی را نقل میکند که به موجب آن خداوند به آدم فرمود که اگر
1.. قطبالدین راوندی، قصص الانبیاء، ص۱۲.
2.. منتجبالدین رازی، الفهرست، ص۶۸.
3.. قطبالدین راوندی، فقه القرآن، ج۱، ص۶.
4.. قطبالدین راوندی، الخرائج و الجرائح، ج۳، ص۹۸۱-۹۸۲.
5.. همان، ج۳، ص۱۰۶۱.
6.. همان، ج۲، ص۵۰۷.
7.. شریف مرتضی، رسائل الشریف المرتضی، ج۳، ص۱۳۳.