وحی کرد که اگر اراده نکرده بودم که دو بنده از بندگانم (محمد صلی الله علیه و اله و علی علیه السلام‏) را در دنیا بیافرینم، تو را نیز نمی‌‌‌آفریدم. آنگاه آدم اسامی محمد صلی الله علیه و اله و علی علیه السلام‏ را که بر عرش نقش بسته بودند، مشاهده کرد».^۱ از مضمون روایاتی که کراجکی نقل می‌‌‌کند، نمی‌‌‌توان به دست آورد که وی اشباح اهل‌البیت علیهم السلامرا که حضرت آدم دیده بود، انسان‌‌‌های دارای حیات و روح می‌‌‌داند؛ چراکه در هر دو روایت تأکید شده که خداوند به هنگام خلق آدم فقط اراده خلق ایشان را داشت. با این‌‌‌حال، وی روایاتی را گزارش می‌‌‌کند که می‌‌‌گویند نور پیامبر صلی الله علیه و الهدر پیشانی حضرت آدم بود و از او به نسلش منتقل شد تا آنکه در نهایت پیامبر صلی الله علیه و الهبه دنیا آمد.^۲ علاوه بر آن، کراجکی نقل می‌‌‌کند که نور ابوطالب از همان نور اهل‌البیت علیهم السلام است که خداوند آن را دو هزار سال قبل از آدم آفریده است.^۳ در مجموع می‌‌‌توان گفت که وی موضعی منفی درباره خلقت نوری اهل‌البیت علیهم السلام پیش از این عالم اتخاذ نکرده است. حتی به موجب روایت اخیر می‌‌‌توان گفت که وی قائل به تقدم خلقت انوار اهل‌البیت علیهم السلاماست؛ اما مشخص نیست که وی این انوار را دارای حیات و نطق می‌‌‌داند یا نه.

احادیث خلقت ارواح پیش از ابدان

بیشترین بحث درباره خلقت ارواح پیش از ابدان را شیخ مفید انجام داده است. وی روایات دالّ یا مشعر بر خلقت ارواح پیش از ابدان را در آثار خود به سه نحو متفاوت تفسیر می‌‌‌کند. او در یکی از تفاسیر خود مدعی می‌‌‌شود که مقصود از خلقت ارواح قبل از ابدان «خلق تقدیر در علم الهی» است، نه خلق ایجاد و

در تهذیب الاحکام به صورت تأییدآمیز زیارت جامعه را نقل کرده است. این زیارت فضائل والای زیادی را برای اهل‌البیت علیهم السلامبیان می‌‌‌کند که از جمله آنها آفرینش اهل‌البیت علیهم السلام، همچون انوار و استقرارشان بر گرد عرش الهی است.^۱ وی در کتاب مصباح المتهجد، خطبه‌‌‌ای را از امیرالمؤمنین علیه السلامر روز غدیر نقل می‌‌‌کند که در آن، علی علیه السلاممقامات والایی را برای پیامبر صلی الله علیه و الهو خود اثبات می‌‌‌کند؛ از جمله آنکه خداوند اهل‌البیت علیهم السلامرا پیش از همه مخلوقات همچون انوار آفرید.^۲

ابوالصلاح حلبی (متوفای ۴۴۷) در مقام بیان ادله نقلی امامت دوازده امام، حدیثی را با این مضمون نقل کرده که خداوند پیامبر صلی الله علیه و الهو دوازده نفر از اهل‌البیت علیهم السلامرا از نور عظمت خود آفرید و ایشان را اشباحی در پرتو نور خود قرار داد؛ آنان در آن حال مشغول عبادت و تسبیح پروردگار بودند.^۳ از نقل این حدیث می‌‌‌توان حدس زد که حلبی قائل به خلقت نوری و وجود پیشین اهل‌البیت علیهم السلام بوده و اهل‌البیت علیهم السلامرا در آن هنگام دارای حیات و نطق می‌‌‌دانسته است.

محمد بن‌‌‌علی بن‌‌‌عثمان کراجکی (متوفای ۴۴۹) از عالمانی است که روایات اشباح اهل‌البیت علیهم السلامرا نقل کرده است. وی می‌‌‌گوید: شیعه و برخی از عامه روایت کرده‌‌‌اند که وقتی حضرت آدم آفریده شد، اشباحی را دید که می‌‌‌درخشیدند. این اشباح پنج اسم محمد، علی، فاطمه، حسن و حسين علیهم السلامبودند که بر عرش نوشته شده بودند. آدم از خداوند پرسید که اینان کیان‌‌‌اند؟ خداوند فرمود که ایشان بهترین مخلوقات من‌‌‌اند که اگر اراده خلق ایشان را نداشتم، تو را نیز نمی‌‌‌آفریدم.^۴

وی همچنین روایت دیگری با این مضمون نقل می‌‌‌کند که: «خداوند به آدم