فصل چهارم: عوالم پیشین در مدرسه کلامی بغداد

انکار عوالم پیشین در مدرسه کلامی بغداد

در فصول پیشین بحث منحصر به خلقت نوری اهل البیت علیهم السلام بود. در این فصل، که به گزارش و تحلیل دیدگاه عالمان بغداد اختصاص یافته، بحث را تعمیم می‌دهیم تا شامل هر گونه وجود پیشین بگردد. وجود پیشین در این کاربرد، شامل عالم انوار - که بر حسب اغلب روایات به انوار اهل البیت علیهم السلام اختصاص داشته - و دو عالم ارواح و ذر - که مشترک بین همه انسانها بوده - می‌گردد. این تعمیم برای آشنایی با نوع نگرش عالمان بغداد روا و جتی لازم است؛ چرا که همانطور که خواهیم دید، ایشان در قبال هر سه موضوع موضعی منفی اتخاذ کرده اند و گاه شیوه یکسان یا مشابهی را برای رد هر سه موضوع به کار برده اند. در فصل پیشین گفتیم که وفور روایات درباره خلقت نوری اهل‌البیت علیهم السلامو تنوع و تکرر راویان واقع در طریق آنها می‌‌‌تواند نشانی باشد از اینکه محدثان کوفی و قمی، صرف‌‌‌نظر از تفاصیلی که در برخی از روایات خاص آمده است، مضمون کلی این روایات، یعنی اصل خلقت نوری اهل‌البیت علیهم السلام، را باوری صحیح می‌‌‌دانستند و پذیرفته