219
خلقت نوری پیامبر صلی الله علیه و اله و اهل البیت علیهم السلام در اندیشۀ امامیۀ نخستین

بن‌‌‌عبداللّه (مهمل)، حدیث دوم را از محمد بن‌‌‌ابراهیم جعفری (مهمل) و حدیث سوم را از محمد بن‌‌‌سنان از مفضل بن‌‌‌عمر از جابر جعفی، که هر سه متهم به غلوند، نقل کرده است. کشی، همان‌‌‌طور که گذشت، حسین بن‌‌‌عبیداللّه را از کسانی دانسته که قمی‌‌‌ها به اتهام غلو از قم اخراجش کردند۱ و نجاشی او را متهم به غلو دانسته است.۲

سهل بن‌‌‌زیاد

سهل بن‌‌‌زیاد راوی یک حدیث نخستین مخلوق۳ است. بنا به گفته نجاشی، احمد بن‌‌‌محمد بن‌‌‌عیسی او را به دلیل غالی و کاذب بودن، از قم اخراج کرد.۴ شیخ طوسی در فهرست او را ضعیف و در رجال ثقه دانسته است.۵

برخلاف متهمان به غلو کوفی، که تا حدودی می‌‌‌توان ارتباط جریانی ایشان را در نقل احادیث خلقت نوری اهل‌البیت علیهم السلام نشان داد، در میان این سه متهم به غلو، در این باره ارتباط یا همکاری خاصی مشاهده نمی‌‌‌شود؛ اما همان‌‌‌طور که در بالا در خصوص دو روایت دیدیم، متهمان به غلو قمی در نقل تعدادی از روایات خلقت نوری اهل‌البیت علیهم السلامحلقه وصل بین کوفه و قم هستند. صرف نظر از خصوص این احادیث، برخی از محققان میزان ارتباط ایشان در نقل احادیث از یکدیگر را دال بر نوعی ارتباط فکری آنان دانسته‌اند.۶

1.. کشی، رجال، ص۵۱۲.

2.. نجاشی، رجال، ص۴۳.

3.. کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۴۱.

4.. نجاشی، رجال، ص۱۸۵.

5.. شیخ طوسی، الفهرست، ص۲۲۸، ۳۸۷.

6.. طالقانی، «مدرسه کلامی قم»، ص۹۸.


خلقت نوری پیامبر صلی الله علیه و اله و اهل البیت علیهم السلام در اندیشۀ امامیۀ نخستین
218

و برخی از روات دیگر به این خط تردید کرد.

نقش روات متهم به غلو

محمد بن‌‌‌علی صیرفی‌‌‌ابوسمینه

ابوسمینه راوی یک حدیث خلقت نوری خاص۱ و یک حدیث نخستین مخلوق۲ است. نجاشی وی را ضعیف و فاسد الاعتقاد می‌‌‌داند و نقل می‌‌‌کند که احمد بن‌‌‌محمد بن‌‌‌عیسی او را به اتهام غلو از قم اخراج کرد.۳

محمد بن‌‌‌علی در کتب اربعه ۳۵۱ روایت دارد و بیشترین روایت را (۴۳ روایت) از مفضل بن‌‌‌صالح نقل کرده است. همان‌‌‌طور که گفته شد، ابن‌‌‌غضائری۴ و نجاشی مفضل بن‌‌‌صالح را، که از راویان جابر است، تضعیف کرده‌‌‌اند. ابوسمینه ۲۶ روایت از محمد بن‌‌‌فضیل صیرفی، که طبق گزارش طوسی متهم به غلو بوده۵ و ۲۰ روایت از محمد بن‌‌‌سنان زاهری، که دیدیم او نیز متهم به غلو بوده، نقل کرده است.

حسین بن‌‌‌عبیداللّه بن‌‌‌سهل قمی الصغیر

حسین بن‌‌‌عبیداللّه راوی سه حدیث۶ در زمینه خلقت نوری خاص پیشین است. وی حدیث نخست را از محمد بن‌‌‌عیسی بن‌‌‌عبید (متهم به غلو) و محمد

1.. شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۴۱۴.

2.. کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۴۱.

3.. نجاشی، رجال، ص۳۳۲.

4.. ابن‌‌‌غضائری، رجال، ص۸۸.

5.. شیخ طوسی، رجال، ص۳۶۵.

6.. کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۴۰، شماره۳؛ ص۴۴۱، شماره ۹؛ ص۴۴۲، شماره ۱۰.

  • نام منبع :
    خلقت نوری پیامبر صلی الله علیه و اله و اهل البیت علیهم السلام در اندیشۀ امامیۀ نخستین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    1398
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    انتشارات دارالحدیث
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 20024
صفحه از 319
پرینت  ارسال به