مقصود از اسما و صفات آفریده شده اسما و صفات ذات نیستند، بلکه اسما و صفات فعل‌‌‌اند که به تعبیری مواد و ابزار عمل خداوند در مخلوقات‌‌‌اند.

در بسیاری از روایات، اسمای الهی طریق یا واسطه تحقق فعل خداوند در جهان معرفی شده‌‌‌اند: همانند ادعیه مأثوره‌‌‌ای که در آنها خداوند را با اسمی می‌‌‌خوانیم که با آن مخلوقات را آفرید و با آن ایشان را می‌‌‌میراند؛^۱ به اسمی که با آن آسمان را بدون ستون برافراشت و زمین را گسترد؛^۲ به اسمی که آن را بر شب نهاد و شب تاریک شد؛ به اسمی که بر روز نهاد و روز روشنی گرفت؛ به اسمی که بر زمین نهاد و زمین آرام گرفت؛^۳ به اسمی که با آن عرش را آفرید؛ به اسمی که همانا نور است؛ به اسمی که با آن فردوس را آفرید^۴ و به اسمی که با آن دریا را برای موسی شکافت.^۵ از این عبارات، که نظایر آن بسیار است، می‌‌‌توان چنین برداشت که خداوند پیش از آفرینش اهل‌البیت علیهم السلام، اسمای فعلی خود را پدید آورد، آنگاه با این اسما و از این اسما - که اسمای منسوب به اویند و در عین مخلوقیت در زمره مخلوقاتی که باید خدا را بپرستند قرار نمی‌‌‌گیرند - اهل‌البیت علیهم السلامرا همچون نخستین مخلوقات پرستشگر آفرید. شاید روا باشد که برای اشاره به آفرینش اهل‌البیت علیهم السلاماز اسمای فعلی الهی واژه اشتقاق را به کار بریم؛ چراکه در روایات متعددی اسمای اهل‌البیت علیهم السلامدر کنار اسمای الهی قرار گرفته‌‌‌اند و بیان شده که خداوند اسمای ایشان را از اسمای خود مشتق کرده است. از آن جمله روایتی است که نامیده شدن امیرالمؤمنین به نام «علی» را با اسم «علی اعلا»ی خداوند مرتبط و بیان می‌‌‌کند که خداوند، علی علیه السلامرا از قدرتش

خلق من شیء» است و در مقابل، مقصود از خلقت نوری که اهل‌البیت علیهم السلاماز آن آفریده شده‌‌‌اند، خلقت ابداعی و «خلقت نه از چیزی/ خلق لامن شیء» است. از این رو، اهل‌البیت علیهم السلامنخستین مخلوقی بودند که از چیزی آفریده شدند. ناگفته نماند که در یکی از این روایات، اول مخلوق ‌بودن اهل‌البیت علیهم السلامدر کنار خلقت اهل‌البیت علیهم السلاماز نورالانوار مطرح شده است.^۱ گویا از منظر این روایت، از اساس بین این دو مضمون اختلافی نیست تا نیاز به حل داشته باشد.

اگر این تفکیک بین دو نحوه از خلقت - یعنی خلقت ابداعی نور خدا که پیش از اهل‌البیت علیهم السلامآفریده شده بود و خلقت نور اهل‌البیت علیهم السلاماز آن نور ابداعی - را بپذیریم می‌‌‌توانیم دسته دیگری از روایات، یعنی روایات خلقت اسما، را وارد محاسبه کنیم تا بر ماهیت آن نور ابداعی مقدم بر اهل‌البیت علیهم السلامپرتو بیفکنیم؛ نظیر این روایت که در واقع بندی از دعای روز مبعث است: «وَ بِاسْمِكَ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ الْأَجَلِّ الْأَكْرَمِ الَّذِي خَلَقْتَهُ فَاسْتَقَرَّ فِي‏ ظِلِّكَ‏ فَلَا يَخْرُجُ مِنْكَ إِلَى غَيْرِك»^۲ که از خلقت اسم اعظم و استقرار آن در ظل الهی و خارج نشدنش به سوی غیر خدا خبر می‌‌‌دهد. در روایتی دیگر از اسمی سخن به میان آمده که از خدا جز به سوی خدا خارج نشد: «وَ بِالاسْمِ الَّذِي حَجَبْتَهُ عَنْ خَلْقِكَ فَلَمْ‏ يَخْرُجْ‏ مِنْكَ‏ إِلَّا إِلَيْك».^۳‏ در کافی نیز، در باب حدوث الاسماء، نقل شده که خداوند اسمی را آفرید و آن اسم را منشأ ایجاد اسمای دیگر قرار داد.^۴ با توجه به روایات خلقت اسما، می‌‌‌توان احتمال داد که خداوند ابتدا صفاتی از قبیل نور و رحمت را برای خود آفرید تا اسمای او برای مخلوقاتش باشند؛ آنگاه اهل‌البیت علیهم السلامرا از این صفات آفرید. روشن است که