نشان می‌دهد اهل‌البیت علیهم السلامابتدا همچون نور آفریده شدند. در دو روایت دیگر نیز از خلقت اهل‌البیت علیهم السلامبه شکل نور سخن به میان آمده و بلافاصله نور به روح تفسیر شده است. روایت نخست از آفرینش محمد صلی الله علیه و الهو علی علیه السلامبه صورت نور سخن می‌گوید: «یا مُحَمَّدُ إِنِّی خَلَقْتُک وَ عَلِیاً نُوراً یعْنِی رُوحاً بِلَا بَدَنٍ قَبْلَ أَنْ أَخْلُقَ سَمَاوَاتِی وَ أَرْضِی وَ عَرْشِی وَ بَحْرِی... ثُمَّ جَمَعْتُ رُوحَیکمَا فَجَعَلْتُهُمَا وَاحِدَةً».^۱ در ادامه همین روایت بیان می‌دارد که فاطمه علیها السلام در بدو آفرینش از نور، به شکل روح آفریده شد: «ثُمَّ خَلَقَ اللّه فَاطِمَةَ مِنْ نُورٍ ابْتَدَأَهَا رُوحاً بِلَا بَدَن».^۲

روایت دوم از خلقت چهارده معصوم علیهم السلام به صورت نور سخن می‌گوید و در ادامه این نور را همان ارواح اهل‌البیت علیهم السلام می‌داند: «إِنَّ اللّه تَبَارَک وَ تَعَالَی خَلَقَ أَرْبَعَةَ عَشَرَ نُوراً قَبْلَ خَلْقِ الْخَلْقِ بِأَرْبَعَةَ عَشَرَ اَلْفَ عَامٍ فَهِی أَرْوَاحُنَا».^۳ در کنار دو روایت فوق که از خلقت اهل‌البیت علیهم السلام به شکل نور سخن گفته و نور را روح معرفی کرده‌اند، روایتی ارواح اهل‌البیت علیهم السلام را نخستین مخلوقات معرفی می‌کند و می‌افزاید که ملائکه ایشان را همچون نوری واحد مشاهده کردند: «لِأَنَّ أَوَّلَ مَا خَلَقَ اللّه عَزَّوَجَلَّ أَرْوَاحُنَا... فَلَمَّا شَاهَدُوا أَرْوَاحَنَا نُوراً وَاحِداً».^۴

علی علیه السلامو یازده فرزندش نخستین مخلوقات معرفی شده‌اند.^۱

در روایتی دیگر، محمد صلی الله علیه و الهو عترتش، نخستین مخلوقات، دانسته شده‌‌‌اند.^۲ این تفاوت می‌‌‌تواند از سیاست پیامبر صلی الله علیه و الهو اهل‌البیت علیهم السلام در تعلیم تدریجی ناشی شده باشد؛ یعنی ایشان به جای اینکه به یکباره و برای عموم مخاطبان بگویند کل اهل‌البیت علیهم السلاماز نور خدا خلق شده‌‌‌اند، به تناسب سطح پذیرش مخاطبان، ابتدا رسول خدا صلی الله علیه و الهرا آفریده از نور خدا معرفی کرده‌‌‌اند، سپس علی علیه السلامرا افزوده‌‌‌اند و همین‌‌‌طور به‌‌‌تدریج دیگر اهل‌البیت علیهم السلامرا مطرح کرده‌‌‌اند تا شامل همه چهارده معصوم شود. احتمال دیگر، که البته منافاتی با احتمال قبل ندارد، آن است که تفاوت روایات اشاره به ترتیبی بودن خلقت انوار اهل‌البیت علیهم السلامدارد، به این معنا که نخستین مخلوق نوری پیامبر صلی الله علیه و الهبود، پس از او علی علیه السلام، پس از این دو، فاطمه علیها السلام، سپس حسن علیه السلامو حسین علیه السلامو در نهایت دیگر امامان. ترتیبی بودن خلقت اهل‌البیت علیهم السلام با طولی بودن خلقت انوار اهل‌البیت علیهم السلامکه در ادامه بیان می‌‌‌داریم، تناسب دارد.

خلقت اهل‌البیت علیهم السلامبه مثابه نور یا روح

چنان‌که گفتیم، روایات متعددی اهل‌البیت علیهم السلامرا نخستین مخلوقات معرفی می‌کنند. در اینجا پرسش این است که وقتی ایشان خلق شدند، وجودشان از چه سنخی بود. در فقره‌ای از زیارت جامعه، عبارت «خلقکم اللّه انوارا»^۳ آمده است که