دست نیامد. بدین ترتیب، می‌‌‌توان گفت سند این حدیث به دلیل وجود راویان ناشناخته ضعیف است.

محتوا

در این حدیث، مضامین متعددی مطرح شده که شاید بتوان مهم‌‌‌ترین آنها را چنین فهرست کرد:

۱. برتری پیامبر صلی الله علیه و الهو به تبع آن حضرت علی علیه السلامو دیگر امامان علیهم السلامبر همه مخلوقات، از جمله ملائکه؛

۲. خدمت‌‌‌گزاری ملائکه برای اهل‌البیت علیهم السلامو محبان اهل‌البیت علیهم السلامو استغفار ایشان برای مؤمنان به ولایت اهل‌البیت علیهم السلام؛

۳. منوط بودن آفرینش آسمان‌‌‌ها و زمین و آدم و حوا و بهشت و دوزخ به آفرینش پیشین اهل‌البیت علیهم السلام؛

۴. نخستین مخلوق بودن و نیز نخستین توحیدگو و حمدگو بودن ارواح اهل‌البیت علیهم السلام؛

۵. تعلیم توحید، تسبیح، تحمید، تکبیر، تمجید و حوقله به ملائکه بعد از آنکه ایشان ارواح اهل‌البیت علیهم السلامرا همچون نور واحد دیدند تا تصور نکنند که اهل‌البیت علیهم السلامهمان خدایند؛

۶. قرار گرفتن نور اهل‌البیت علیهم السلامدر صلب حضرت آدم؛

۷. سجده ملائکه بر آدم برای عبودیت خدا و تعظیم و تکریم اهل‌البیت علیهم السلامکه در صلب آدم قرار داشتند؛

۸. امامت پیامبر صلی الله علیه و الهبر نماز ملائکه به هنگام معراج؛

۹. ناتوانی جبرئیل در همراهی پیامبر صلی الله علیه و الهبه هنگام ورود پیامبر صلی الله علیه و الهدر حجاب‌‌‌های نور در معراج؛

راوی دوم: فرات بن‌‌‌ابراهیم الکوفی

شیخ صدوق ۳۴ حدیث از او نقل کرده است. وی در کتب رجالی متقدم و متأخر معرفی نشده است. پیش‌‌‌تر گفتیم که اشتمال کتاب تفسیر وی، معروف به تفسیر فرات، بر احادیثی که به روشنی مضمونی زیدی دارد، مانع از آن می‌‌‌شود که وی را امامی بدانیم؛ اما از آنجا که وی روایات فراوانی از صادقین و امام رضا علیهم السلام،^۱ روایات متعددی دالّ بر خروج قائم یا مهدی علیه السلام و نیز روایاتی درباره خلقت نوری اهل‌البیت علیهم السلام نقل کرده، در نهایت شاید بتوان گفت که وی در میان تشیع امامی و زیدی رفت و آمد داشته است.^۲

در هر حال، علامه مجلسی او را مورد وثوق دانسته است^۳. روشن است که پذیرش وثاقت او موجب اعتباربخشی به احادیثش خواهد بود. حدیث مورد بحث، که صدوق به واسطه شیخ خود از فرات نقل کرده، در تفسیر فرات که به دست ما رسیده، یافت نشد. از این رو، به نظر می‌‌‌رسد که در آثار دیگر فرات مندرج بوده یا آنکه آن را به صورت شفاهی برای حسن بن‌‌‌محمد بن‌‌‌سعید الهاشمی نقل کرده است.

روای سوم: محمد بن‌‌‌احمد بن‌‌‌علی الهمدانی

محمد بن‌‌‌احمد نیز در کتب رجالی معرفی نشده است؛ اما از جمله مشایخ فرات در تفسیر است که احادیث متعددی از وی نقل کرده است.

راوی چهارم و پنجم: عباس بن عبد الله و محمد بن قاسم

عباس بن‌‌‌عبداللّه و محمد بن‌‌‌قاسم مهمل‌‌‌اند و سرنخی از ایشان در کتب رجالی به