۱۳. عیون المعجزات نوشته حسین بنعبدالوهاب
کتاب عیون المعجزات پس از قرنها ناشناختگی، از قرن دوازدهم به بعد وارد متن جریان حدیثگرای امامیه شد؛۱ این کتاب مشتمل بر دو حدیث خلقت نوری است.۲
استنادپذیری احادیث خلقت نوری منقول در منابع مشکوک
در بالا تلاش کردیم که احادیث خلقت نوری را هم از منابع معتبر و هم از منابع مشکوک جمعآوری و فهرست یا گزارش کنیم. اکنون درصدد تأکید بر این نکتهایم که احادیث منابع مشکوک به گنجینههایی پنهان و دستنخورده میمانند که باید هر چه بیشتر در دلشان به کند و کاو پرداخت تا در مقام بحث از تاریخ حدیث و تاریخ اعتقاد، برگ و برهای فراوانی را در اختیار نهند.
با بررسی تاریخ نگارش این منابع و گرایش کلامی مؤلفان آنها و زنجیره مشایخ شناختهشدهشان و در نهایت با بررسی جغرافیای سفرهای علمی این مؤلفان و مشایخ آنان، میتوان تاریخ و جغرافیای احادیث مندرج در آنها، از جمله احادیث خلقت نوری، را در جامعه شیعی رصد کرد و نشان داد که عقیده به مضامین آنها، از جمله اعتقاد به خلقت نوری، در چه زمانی و تا چه حد در جامعه شیعی رایج بوده است. از باب نمونه، وجود احادیث خلقت نوری در کتاب تفسیر فرات کوفی، اگر نویسندهاش را زیدی بدانیم، از انتشار احادیث خلقت نوری حتی در میان محدثان زیدیمآب خبر