خود استفاده کرده و ۳۸۰ روایت از تفسیر علی بنابراهیم، ۳۰۶ روایت از تفسیر ابوالجارود، ۵۲ روایت از نوادر احمد بنمحمد بنعیسی و تعداد کمتری از روایات را از منابع دیگر در تفسیر خود گنجانده است.۱
این تفسیر دو حدیث خلقت نوری را در بر دارد.۲ در ابتدای سند هر دو حدیث فردی مهمل به نام احمد بنمحمد الشیبانی قرار دارد که موجب ضعف آنها میشود.
۴. تفسیر فرات الکوفی
بهرغم آنکه برخی از عالمان امامی نویسنده این تفسیر را امامی دانستهاند،۳ با توجه به اینکه روایات مندرج در آن، گاه به روشنی مضمونی زیدی دارند،۴ نمیتوان نویسنده را به صورت قاطع در زمره امامیه محسوب داشت.۵ در هر حال در تفسیر فرات کوفی دستکم سه روایت خلقت نوری نقل شده است.۶ روشن است که وجود روایات خلقت نوری در منابع زیدی از منظر برونمذهبی موجب افزایش درجه اعتبار روایات خلقت نوری مندرج در منابع امامی میشود؛ حتی اگر این روایات بنا بر معیارهای علم رجال امامی ضعیف باشند. همانگونه که وجود این روایات در منابع سنی، باز از منظری برونمذهبی، درجه اعتماد ما را به مجموع
1.. رحمان ستایش و شهیدی،«بازیابی منابع تفسیر قمی»، ص۱۴۶.
2.. قمی، تفسیر قمی، ج۲، ص۲۲۸، ۴۳۰.
3.. موحدی محب، «نگاهی به تفسیر فرات کوفی»، ص۳۷.
4.. فرات بنابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، ص۴۷۲، ۴۷۴، ۴۷۵.
5.. شواهدی دال بر زیدی بودن وی وجود دارد. مثلاً وی روایتی را از زید بنعلی نقل میکند که معصومین را در خمسه طیبه منحصر مینماید: فرات بنابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، ص۳۳۹.
6.. فرات بنابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، ص۳۷۲، ۳۹۶، ۵۰۴- ۵۰۵.