105
خلقت نوری پیامبر صلی الله علیه و اله و اهل البیت علیهم السلام در اندیشۀ امامیۀ نخستین

مرازم بن‌‌‌حکیم (ثقه) (شماره ۲)؛

اسحاق بن‌‌‌غالب (ثقه) (شماره ۳)؛

عمر بن‌‌‌اذینه (ثقه) (شماره ۵)؛

محمد بن‌‌‌نعمان (ثقه) (شماره ۵)؛

سدیر الصیرفی (ثقه) (شماره ۵ و ۷)؛

محمد بن‌‌‌مسلم (ثقه) (شماره ۶)؛

مفضل بن‌‌‌عمر (ثقه) (شماره ۸ و ۱۷)؛

محمد بن‌‌‌عبدالخالق (مهمل۱) (شماره ۹)؛

ابوبصیر (ثقه) (شماره ۹ و ۱۴)؛

محمد بن‌‌‌عبدلله بن‌‌‌عمر (مجهول) (شماره ۲۰)؛

محمد بن‌‌‌مروان (مهمل) (شماره ۲۱)؛

محمد بن‌‌‌حرب (مجهول) (شماره ۲۸)؛

جابر بن‌‌‌یزید جعفی (ثقه) (شماره ۲۹)؛

سفیان الثوری (عامی مذهب) (شماره ۳۲).

به نظر می‌‌‌رسد که وجود ۱۴ راوی در طبقه اول برای ایجاد تواتر در این طبقه کافی است؛ به ویژه با توجه به اینکه تعدادی از ایشان، نظیر ابومسلم و ابوبصیر، سرشناس و دارای توثیق‌‌‌اند.

1.. مقصود از راوی مهمل کسی است که در کتب رجال نامش ذکر نشده است. راوی مجهول نیز کسی است که در کتب رجالی ذکر شده، اما مدح و ذمی درباره او مطرح نشده است.


خلقت نوری پیامبر صلی الله علیه و اله و اهل البیت علیهم السلام در اندیشۀ امامیۀ نخستین
104

طبقات روات احادیث خلقت نوری از امام صادق علیه السلام

در ۱۴ روایت خلقت نوری منقول از امام صادق علیه السلام،۱ یعنی روایات شماره ۲، ۳، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۴، ۱۷، ۲۰، ۲۱، ۲۸، ۲۹ و ۳۲، تعداد طبقات۲ روات یکسان نیست؛ مثلاً ممکن است در یک روایت پنج طبقه بین مؤلف و معصوم علیهم السلام قرار داشته باشند و در روایت دیگر هفت طبقه. این تفاوت از عوامل متعددی مانند قرب و بعد زمانی مؤلفان کتب با امام صادق علیه السلامناشی می‌شود. از این رو، طبیعی است که تعداد افراد واقع در زنجیره اسناد سه کتاب البصائر، کتاب کافی و آثار صدوق به ترتیب از کمتر به بیشتر تغییر کند. در مجموع، در روایات خلقت نوری منقول از امام صادق علیه السلامتعداد طبقات روات از چهار تا هفت طبقه متغیر است. در مقام ذکر افراد واقع در طبقات، در هر طبقه که روایت به مؤلف منبع رسیده باشد نام منبع را خواهیم نوشت؛ این بدان معنا است که زنجیره سند آن روایت در همین‌‌‌جا به پایان رسیده است.

طبقه اول

در طبقه اول روایات منقول از امام صادق ۱۵ راوی اعم از ثقه و غیر ثقه،۳ حضور دارند:

1.. طبقات سند روایت شماره ۱۳ را به علت مرفوع بودن در اینجا بررسی نکردیم.

2.. تعبیر طبقه در اینجا با کاربرد اصطلاحی آن در علم رجال اندکی تفاوت دارد. در علم رجال کل راویان واقع در سند احادیث را به لحاظ نسلی که به آن تعلق دارند طبقه‌‌‌بندی می‌‌‌کنند؛ اما مقصود از طبقه در این نوشتار زنجیره روات واقع در هر تک سند است. از این رو، ممکن است کسی که در یک روایت با نقل مستقیم از معصوم در طبقه اول قرار دارد، در روایت دیگر با یک واسطه از معصوم نقل کند و در طبقه دوم قرار داشته باشد، در عین حال که هر دو در شمارش کلی طبقات در علم رجال هم‌‌‌طبقه باشند.

3.. ارزیابی روات با اوصافی از قبیل ثقه، مهمل، مجهول، ضعیف که در مقابل نامشان درج شده، مبتنی بر ارزیابی نرم افزار درایه النور است. با تحقیق بیشتر و لحاظ مجموع قرائن شاید افراد فراوانی از درجه ضعیف یا مهمل یا مجهول به درجه ثقه ارتقا یابند. برخی از موارد توثیق که بر خلاف نظر محققان نرم افزار درایة الحدیث بود، در متن بالا به هنگام اعتبار سنجی تک تک روایات خلقت نوری بیان شد. از باب نمونه‌‌‌ای دیگر می‌‌‌توان به محمد بن‌‌‌مروان اشاره کرد که اگرچه در کتب رجالی معرفی نشده است، از کثرت روایات وی در کتب اربعه (۹۰ روایت که ۵۸ مورد آن در کتاب کافی است) و نیز از تعدد ثقات معروفی که از وی نقل حدیث کرده‌‌‌اند، نظیر ابان بن‌‌‌عثمان، جمیل بن‌‌‌دراج، عبداللّه بن‌‌‌مسکان، جمیل بن‌‌‌صالح و سیف بن‌‌‌عمیره می‌‌‌توان دریافت که در زمان خود مورد وثوق بوده است.

  • نام منبع :
    خلقت نوری پیامبر صلی الله علیه و اله و اهل البیت علیهم السلام در اندیشۀ امامیۀ نخستین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    1398
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    انتشارات دارالحدیث
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 19906
صفحه از 319
پرینت  ارسال به