103
خلقت نوری پیامبر صلی الله علیه و اله و اهل البیت علیهم السلام در اندیشۀ امامیۀ نخستین

امام سجاد علیه السلام، یک روایت (شماره ۱)؛

امام باقر علیه السلام، سه یا چهار روایت (شماره‌‌‌های ۱۲، ۱۰، ۲۶ و احتمالاً ۲۳)؛

امام صادق علیه السلام، پانزده روایت (۲، ۳، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۳، ۱۴، ۱۷، ۲۰، ۲۱، ۲۸، ۲۹ و ۳۲)؛

امام رضا علیه السلام، سه روایت (شماره ۱۹، ۲۷، ۳۸)؛

امام هادی علیه السلام، دو روایت (شماره۴، ۲۲)؛

امام حسن عسکری علیه السلام، یک روایت، (شماره۲۴) نقل شده است.

بر این اساس، تعداد احادیث خلقت نوری منقول از امام صادق علیه السلامبیش از دیگر معصومان است.

تواتر احادیث خلقت نوری در مضمون مشترک

اگر بخواهیم تقسیم سنتی تقسیم خبر به واحد و متواتر را سنجه داوری درباره احادیث خلقت نوری قرار دهیم، به نظر می‌‌‌رسد که نشان دادن تواتر این احادیث دشوار نباشد؛ چراکه تقریباً تمام این احادیث مسندند و افراد زیادی در هر کدام از طبقات یا حلقه‌‌‌های زنجیره سندی این روایات حضور دارند که مؤلف منبع حدیثی را به معصوم علیهم السلام وصل می‌کنند. روشن است که مقصود از تواتری که به روایات خلقت نوری نسبت داده می‌‌‌شود، تواتر لفظی نیست؛ یعنی این‌‌‌گونه نیست که جمله واحدی در تمام این روایات تکرار شده باشد، بلکه تواتر در مضمون مشترک (خلقت یا وجود نوری اهل‌البیت علیهم السلام) است که در اصطلاح آن را تواتر اجمالی می‌‌‌نامیم.

از میان همه روایات خلقت نوری فقط روایات منقول از امام صادق علیه السلامدر منابع معتبر حدیثی قرون نخست (احادیث شماره ۱ تا ۳۸) را از حیث اعتبار روات و تعداد روات هر طبقه بررسی می‌‌‌کنیم؛ چراکه به نظر می‌‌‌رسد با همین مقدار از روایات نیز می‌‌‌توان به تواتر رسید.


خلقت نوری پیامبر صلی الله علیه و اله و اهل البیت علیهم السلام در اندیشۀ امامیۀ نخستین
102

هنوز بین روح و بدن بود. این حدیث نشان می‌دهد که پیش از تکمیل فرایند خلقت آدم، پیامبر صلی الله علیه و الهنه فقط وجود داشت، بلکه واجد مقام نبوت بود. این مضمون اگر چه خلقت نوری پیامبر صلی الله علیه و الهرا ثابت نمی‌‌‌کند، مؤیدِ احادیث خلقت نوری است؛ زیرا وجود پیامبر صلی الله علیه و الهرا پیش از خلقت آدم و بنی‌‌‌آدم ثابت می‌‌‌کند.۱

فراوانی نقل از هر کدام از معصومان علیهم السلام

اگر مبدأ سند را مؤلف کتاب قرار دهیم و نخستین معصومی را که سند به ایشان می‌‌‌رسد معصوم منقول‌‌‌عنه به حساب آوریم، توزیع فراوانی احادیث خلقت نوری در منابع معتبر (احادیث شماره ۱ تا ۳۷) به نقل، به قرار ذیل است:

پیامبر صلی الله علیه و اله، هفت روایت (شماره‌‌‌های ۱۱، ۱۵، ۲۵ و۳۰، ۳۴، ۳۵ و ۳۷)؛

امیرالمؤمنین علیه السلام، سه روایت (شماره‌‌‌های ۱۶، ۱۸ و ۳۳)؛

امام حسن علیه السلام، یک روایت (۲۴)؛

امام حسین علیه السلام، (شماره ۳۱ و ۳۶)؛

1.. برای آگاهی تفصیلی از احادیث خلقت نوری در منابع سنّی نک: میرحامد حسینی، عبقات الانوار، ج۱۷ که به بررسی سندی و دلالی احادیث خلقت نوری در منابع اهل تسنن اختصاص دارد؛ حسینی میلانی، نفحات الازهار، ج۵ که مطالب عبقات الانوار درباره خلقت نوری را تنقیح و تکمیل کرده است.

تعداد بازدید : 20589
صفحه از 319
پرینت  ارسال به