مدرک قطعی است. در این باره آنتونی گیدنز می‌نویسد: «هیچ گونه مدارک قطعی مبنی بر این که ویژگی‌های شخصیت... به ارث می‌رسند، وجود ندارد، و اگر هم چنین بود، ارتباط آنها با تبهکاری حداکثر ارتباطی ناچیز بود».^۱

تبیین‌های روان‌شناختی کجروی

تبیین‌های روان‌شناختی کجروی، همانند تبیین‌های زیست‌شناختی، کجروی را با انواع خاص شخصیت در ارتباط می‌داند، و از این لحاظ، در هر دو دسته تبیین، کانون اصلی توجّه، ویژگی‌های فردی یا شخصیتی فرد کجرو است؛ بدین معنا که با در نظر گرفتن ویژگی‌های جسمانی و یا روانی، این قضاوت در بارهٔ فرد صورت می‌گیرد که پس، چنین شخصی با این اوصاف و ویژگی‌ها، نابهنجار و در نتیجه، بزهکار و کجروست.

روان‌شناسی مکتب فروید، معتقد است که انسان‌ها دارای غریزه‌های پرخاشگری و کجروی هستند؛ لکن آنها در جریان رشد در خانواده و مدرسه و اجتماع، یاد می‌گیرند که چگونه این غرایز را مهار کنند. فروید، شخصیت را متشکّل از سه بخش «نهاد»، «خود» و «فراخود» می‌داند که بنا بر این تقسیم، «نهاد» از غرایز اوّلیهٔ‌ ناخودآگاه، غریزی و غیراجتماعی انسان است که هیچ‌گونه قید و بندی نمی‌شناسد و فعالیت آن بر اصل «لذّت» استوار است. «خود»، بخش آگاه و معقول شخصیت را تشکیل می‌دهد که با رشد کودک و آشنایی او با حقایق محیط تشکیل می‌شود. به این بخش، «دروازه‌بان شخصیت» نیز اطلاق می‌شود؛ زیرا واسطهٔ میان رابطهٔ متقابل نهاد و فراخود است، و به انسان کمک می‌کند تا نیازهایش را بر اساس واقعیات و در ارتباط با آن و با استفاده از امکانات واقعی برآورده سازد.

خپل)، بیشتر رفتاری دوستانه و مهربان دارند و راحت‌طلب هستند. نوع سوم یعنی اکتومرف‌ها (افراد لاغر و استخوانی) احساسی و تا حدّی کناره گیرند.

نکتهٔ شایان توجّه در خصوص این گونه مطالعات، آن است که این تحقیقات، شدیداً مورد انتقاد قرار گرفته‌اند؛ چه، امکان دارد که مزومرف‌ها از آن جهت به سوی فعالیت‌های تبهکارانه ـ طبق ادعای شلدون ـ روی می‌آورند که در ارزیابی‌شان از عمل تبهکارانهٔ خود، به این نتیجه می‌رسند که در مقابل خطرات احتمالی می‌توانند مقاومت کنند و موفّق شوند. این نمی‌توان بدان معنا باشد که انواع دیگر، میل به انجام دادن فعالیت‌های تبهکارانه ندارند. چه بسا در مواردی که آنها وضعیت را مناسب تشخیص دهند، سریع‌تر به عمل بزهکارانه روی خواهند آورد. افزون بر این، این گونه مطالعات، اغلب بزهکاران مؤسّسات اصلاح و تربیت نوجوانان را شامل می‌شد؛ یعنی اگر ارتباطی هم میان بزهکاری و ساختمان بدنی قوی مشاهده شده، ممکن است از این جهت بوده باشد که بزهکاران قوی‌هیکل و عضلانی، بیشتر در معرض سوء ظن و بازداشت و زندانی شدن و در نتیجه، رهسپار شدن به مراکز اصلاح وتربیت قرار می‌گیرند؛ همان مراکزی که تشکیل دهندهٔ جامعه‌ آماری محقّقان مورد اشاره و دیگران بوده است. این مطلب نیز نمی‌تواند بیانگر واقعیت باشد؛ زیرا امکان دارد انواع دیگر، به جهت وضعیت جسمانی و عدم احتمال بزهکاری در مورد آنان، مورد سوء ظن قرار نگیرند و در نتیجه، روانهٔ این مراکز نشوند. و یا این که به لحاظ برخورداری از امکانات و زیرکی توانسته‌اند از چنگال قانون و دستگاه‌های قضایی و انتظامی، جان سالم به در برند.

افزون بر این احتمال این که ویژگی‌های شخصیتی و جسمانی، قابل توارث اند و از طریق ژن‌ها به وراثت می‌رسند، احتمالی ناچیز و فاقد هرگونه