روشن شود. مسئله اجتماعی را به صورت‌های گوناگونی تعریف کرده‌اند.^۱ ساموئل کنیگ، مسائل اجتماعی را به معنای شرایط یا مواردی می‌داند که جامعه، آنها را به منزلهٔ خطری برای راه و رسم زندگی و یا راحتیِ خود می‌داند و بنا بر این، ناگزیر است در صدد رفع و یا دست کم، تعدیل آنها بر آید.^۲ رایت میلز هم می‌گوید: یک مسئله عام و اجتماعی، موضوعی عمومی است و زمانی به وجود می‌آید که مردم جامعه متوجّه می‌شوند که ارزش‌های اجتماعی آنان نادیده گرفته شده و یا مورد تهدید قرار گرفته است.^۳

آنچه اجمالاً می‌توان بیان کرد این که «مسئله اجتماعی، عمل نابهنجار نیست»^۴ و این، تفاوتی اساسی، میان مسئله اجتماعی و انحراف اجتماعی است؛ چه، در انحراف اجتماعی، رفتار و عمل خلافِ هنجارها و قوانین اجتماعی، مورد نظر است. برای مثال، فقر، بیکاری، اعتیاد و... مسائلی اجتماعی هستند که جامعه، آنها را با صرف نظر از وجود فردی منحرف، به منزلهٔ خطری برای زندگی خود می‌داند؛ ولی انحراف اجتماعی، آن است که فرد و یا افرادی به واسطهٔ فقر و یا عوامل دیگر، به رفتارهای مخالف قوانین اجتماعی دست یازند. به بیان دیگر، مسئله اجتماعی زمینه‌ساز و بستری برای ارتکاب عمل‌های نابهنجارانه و کجروی‌های اجتماعی است.

همچنین لازم است بدانیم که در کنار واژهٔ انحراف اجتماعی، ترکیب «عمل نابهنجار»^۵ قرار گرفته است؛ زیرا در تعریف عمل نابهنجار، آن را به عملی که بر خلاف قاعدهٔ مورد قبول جامعه یا گروه

صاحب رسالت، چه تعبیری در بارهٔ انسان و رفتارهای انحرافی وی دارد.

تعریف موضوع تحقیق

رفتار اجتماعی انسان‌ها، غالباً دارای نظم بوده و بر اساس پیروی از هنجارهای اجتماعی، محقّق می‌شود؛ زیرا بیشتر مردم نسبت به رفتارهای جمعی موجود در جامعه، هم‌نوایی دارند و به همین لحاظ، زندگی اجتماعی‌شان دارای نظم بوده و انتظاری که از رفتار دیگران می‌رود، اغلب قابل پیش‌بینی و محقّق شدن است. با وجود این، در بررسی رفتار افراد جامعه مشاهده می‌شود که همان قدر که مردم از هنجارها پیروی می‌کنند، سرپیچی از قوانین و هنجارهای اجتماعی نیز وجود دارد.

از این رو، «انحراف اجتماعی»،^۱ شامل هر گونه رفتاری می‌شود که با هنجارهای اجتماعی، هم‌نوایی نداشته باشد.^۲ البته همه هنجارهای اجتماعی، دارای اهمیّت یکسان نیستند و عدم هم‌نوایی با آنها در پاره‌ای موارد، ممکن است مورد چشم‌پوشی واقع شود. بدین ترتیب، در بررسی انحرافات اجتماعی، آن دسته از رفتارهای جمعی‌ای مدّ نظر است که هنجارهای اجتماعی را نقض کنند و در نتیجه، از نظر تعداد زیادی از مردم، قابل نکوهش و سرزنش باشند.

تفاوت میان مسئله اجتماعی و انحراف اجتماعی

در این جا لازم است تفاوت میان «انحراف اجتماعی» با «مسئله اجتماعی»^۳