۱. اهمّيّت حديثگرايي در اسلام
يوهان فوک
ترجمه احمد نمايي
يکپارچگي فرهنگ اسلامي معرّف يکي از دلانگيزترين مسائلي است که با گسترش اسلام از آغاز محقرانهاش در مکّه تا جهان ديني امروز با بيش از ۲۵۰ ميليون مسلمان، پيوندي ناگسستني داشته است.۱ به رغم تمام تغييرات مکاني و زماني که در نتيجة تأثير مداوم فرهنگها و مذاهب کهن، و بر اثر عادات، رسوم و نگرشهاي دنياي امروز پديد آمدهاند، چه شده است که در جهان گستردة اسلام، فرهنگي متمايز ظهور کرده است؟ اين فرهنگ همگون اسلامي چگونه توانسته است در سرزمينهايي استقرار يابد که هر يک از مناطق آن در زمانهاي مختلف و به شکلهاي گوناگون تحت تأثير اسلام قرار گرفتند: گاه از طريق پيروزي سپاه اسلام، روزگاري در نتيجة قرارداد صلح، زماني به واسطة تبليغ آگاهانة فرقههاي مذهبي، و زماني ديگر به علت تأثير ناخواسته بازرگانان مسلمان بر سرزمينهايي که فرهنگي فقيرتر داشتند. به اين پرسشها نميتوان با استناد به وحدت عقيده پاسخ داد، زيرا يکپارچگي اين فرهنگ محدود به تشابه اعتقادي نيست؛ چه اين ويژگي خود را بيشتر در طرز تلقي يکسان، و سبک مشابه زندگي بازنموده است که بر همة سطوح حيات فردي و اجتماعي سايه افکنده است، و در نتيجه به فراسوي مرزهاي «دين» ـ
