۱۶. ويژگي‏هاي مشترک نقد حديث نزد محقّقان مسلمان و غربي: اقسام واضعان حديث از نگاه ابن‏جوزي

آلبرشت نُت

ترجمة مهرداد عباسي

هر خاورشناسي مي‏داند که حديث‏پژوهي مستقل اسلامي تفاوت‏هايي اساسي با حديث‏پژوهي خاورشناسان دارد. اين تفاوت‏ها را مي‏توان به عبارتي ساده تقليل داد: عمده توجّه محقّقان اسلامي معطوف به اِسناد است در حالي که موضوع اصلي پژوهش‏هاي خاورشناسان متن است. اينان تنها زماني به اِسناد توجه مي‏کنند که به تعيين تاريخ با توضيح متن (در گسترده‏ترين معناي ممکن آن) کمک کند.
اما اين دو گروه از حديث‏پژوهان در اين ديدگاه ـ که در واقع بنياد کارشان است ـ مشترک‏اند که روايات مربوط با اقوال و افعال پيامبر صلي الله عليه و آله دستخوش وضع و تحريف قرار گرفته‏اند؛^۱ يعني «وضع حديث» علت العلل ظهور نقد حديث در ميان هر دو گروه است. بالتبع اين واقعيت عيني که برخي احاديث موضوعه‏اند، موجب پيدايش روش‏هاي متفاوت در حديث‏پژوهي مسلمانان و خاورشناسان نشده است. آن چه به ايجاد اين دو روش انجاميده، صرفاً ارزيابي متفاوت محقّقان اسلامي، از يک‏سو و