آنها را نيز ميتوان به گونهاي (مثلاً با تقيّه) توجيه کرد. عاملي نميگويد کدام دو حديث را منظور داشته است، امّا ما ميتوانيم با مراجعه به حواشي مکتوب در نسخة خطّي ۶۹۲ دانشگاه تهران آن دو حديث را بيابيم. بسياري از اين حواشي که حُرّ عاملي نوشته است. با نخستين حروف نامش م د ح (= محمّد الحرّ) مشخّص شدهاند. دو حديثي که علي الظاهر مشکل مينمايند، شمارههاي ۱۵ و ۳۰ از اصل زيد النّرسياند. حديث ۱۵، بر خلاف تعاليم رسمي اماميه، ميگويد زماني خواهد آمد که هيچ حجّتي بر زمين نخواهد بود. حُرّ عاملي، در حاشية خود، اين حديث را از روي تقيّه يا در اشاره به دوران غيبت ميداند. حديث ۳۰ توصيف ميکند که چگونه خداوند بر شتري سوار، در روز عَرفه بر زمين فرود ميآيد! حُرّ عاملي ميگويد اين حديث را بايد تأويل به مجاز کرد. تنها حُرّ عاملي نيست که از اين دو حديث نگران و ناراحت بوده؛ بعدها محمّد تقي تستري اين دو حديث را و تعدادي ديگر را نقد کرده است.
بر خود لازم ميدانم علاوه بر اين، از پرفسور مادلونگ تشکر کنم که نسخهاي از کتاب دراسة حول الأصول الأربعمئة، نوشته [حسين] الجلالي (نک. پانوشت ۲) را در اختيارم قرار داد. اين اثر مرور سودمندي بر عمده اطّلاعات موجود در باب اصول دارد.
