نفع آنها مي‏ساختند. از همين جا، احاديثي پديد آمد که خروج عليه حاکمان بني‏اميه و اصول سلطنتي آن‌ها را تأييد مي‌کرد و در مقابل، احاديثي ساخته شد که ضمن پشتيباني از حکومت بني اميه شورش عليه ايشان را تحريم مي‏کرد. گروه‏هايي چون شيعيان علي عليه السلام و بني‏عباس هم که از دايرة خلافت کنار گذاشته شده بودند، با طرح مطالبات و دعاوي خويش، رواياتي را به زمان پيامبر نسبت مي‏دادند. سياست ديني عباسيان، پس از به قدرت رسيدن آن بود که به گسترش مطالعات مذهبي و فقهي، و بالتبع به مطالعه و توليد حديث تحرک تازه‏اي بخشند. عيناً همچون دورة بني‏اميه، وابستگي شخصي عالمان به حاکمان در زمان خلفاي عباسي سبب پيدايش رواياتي با رنگ و بوي سياسي شد. در احاديث منسوب به پيامبر صلي الله عليه و آله و صحابه، حتي تعابيري مرتبط با اختلاف نظرهاي مکاتب و علماي اسلامي را مي‏توان يافت؛ في‌المثل اختلافات ميان اهل رأي (که آرا و نظرات خود را تعليم مي‏دادند) و اهل حديث (که روايات را تعليم مي‏دادند)؛ و نيز اختلاف نظر ميان مراکز علمي مختلف اسلامي در مسائل فقهي. افراد و گروه‏هاي مختلف در رقابت‏هاي فردي و جناحي خود، از حديث بهره مي‏گرفتند که اين رقابت‏ها عمدتاً ريشه در نزاع‏هاي شخصي، وابستگي‏هاي قبيله‏اي و پيمان‏هاي منطقه‏اي داشت.^۱
افزون بر اين، گلدتسيهر نشان مي‏دهد اين اختلافات في نفسه و به تنهايي سبب ظهور احاديث ساختگي نبوده‏اند؛ قصه‏هاي شگفت و پُرشور را نيز اغلب از آن رو از زبان پيامبر و صحابه نقل مي‏کردند که نکته‏اي اخلاقي را بيان کنند يا به حکمت‏هاي آموزنده و اخلاقي حجيت و اعتبار دهند.^۲
نوشته‏هاي گلدتسيهر در باب حديث،^۳ تأثير بسياري بر اسلام‏شناسي غربيان گذارد و آنان همواره به ديدة اعجاب و تحسين فراوان بدان نگريسته‏اند. با اين همه،

روايات را فراهم آوردند که نسل‏هاي بعدي آن را غنا بخشيدند. امّا وي در اين امر ترديد مي‏کند که بتوان در باب «بدنة اوّليّه و اصلي احاديث» داوري قطعي و مطمئني کرد.^۱ نتيجه‏گيري نهايي گلدتسيهر اين بود که حديث را نمي‏توان چونان منبعي تاريخي در شناخت تاريخ صدر اسلام، يعني زمان پيامبر صلي الله عليه و آله و صحابه به کار گرفت. حديث تنها در شناخت مراحل بعدي گسترش اسلام به کار مي‏آيد، چراکه بخش اعظم احاديث در اين دوره شکل گرفته است.^۲ بنابراين، اهداف پژوهش گلدتسيهر به کلي متفاوت از ديگر محقّقان بود که مي‏کوشيدند سيرة تاريخي پيامبر را بازسازي کنند. او به دنبال روايات صحيح نمي‏گشت، بلکه در جستجوي مجعولات بود. به عبارت کلي‏تر، گلدتسيهر بيشتر به بررسي رواياتي علاقمند بود که مسائل و مشکلات دوران پس از پيامبر صلي الله عليه و آله را منعکس کند.^۳ از نظر او روايات، منابع تاريخي به شمار مي‏آيند، امّا نه براي شناخت دوره‏اي که وانمود مي‏کنند به آن دوره متعلق‏اند، بلکه فقط و فقط به کار شناخت زمان‏هاي متأخّري مي‏خورند که در آن زمان پديد آمده‏اند.
گلدتسيهر علل جعل و تحريف حديث را ـ که ميور و ديگران فرضيه و احتمال آن را مطرح کرده بودند ـ با ذکر مثال‏هاي فراواني از منابع متعدد تبيين مي‏کرد. في‌المثل وي نشان مي‏داد که اختلاف ميان حاکمان اموي و عالمان «متقي» سبب توليد رواياتي شد که اين دسته از عالمان با آنها دنياي مذهبي خود را مي‏ساختند و آن را به پيامبر و خلفاي راشدين نسبت مي‏دادند.
حاکمان اموي در واکنش به اين مخالفت‏ها، با همين شيوه به مقابله پرداختند و سياست‏هاي خود را به کمک احاديثي مشروعيت بخشيدند که عالمان طرفدارشان به