حديث‏پژوهي در غرب: مقدمه‏اي در باب خاستگاه و تطور حديث

هارالد موتسکي

ترجمه مرتضي کريمي‌نيا

مسلمانان اصطلاح حديث (در لغت: خبر) را در اشاره به دو چيز به کار مي‏برند. نخست در اطلاق بر روايتي از پيامبر صلي الله عليه و آله يا يکي از صحابه (جمعِ صحابي)^۱ ، و دوم بر نوع کلّي يا مجموعه تمام اين روايات.^۲ حديث در شکل کاملش متشکل از يک متن و اطّلاعاتي در باب طريق نقل آن که اصطلاحاً اِسناد (در لغت: تأييد) ناميده مي‏شود. به عبارت ديگر، اِسناد حديث همان سلسلة ناقلان است که روايت را به شاهدي عيني يا دست‏کم مرجعي قديم‏تر باز مي‏گرداند. حديث عادتاً بر گزارش‏هاي مربوط به تابعين و افرادِ پس از ايشان نيز اطلاق مي‏شود و تمامي پرسش‏هايي که حول و حوش حديث مطرح است، دامنگير اين گونه روايات هم مي‏شود.
مضامين احاديث بسيار متنوع است: گاه رويدادي تاريخي در زمان پيامبر، خلفا يا ديگر صحابه را گزارش مي‏کنند؛ و گاه اطّلاعاتي در باب اعمال و آراي اعتقادي، عبادي، فقهي، اخلاقي، قرآني، تفسيري و جز آن به دست مي‏دهند. از اين رو، احاديث را نه فقط در جوامع به اصطلاح حديثي مي‏توان سراغ گرفت، بلکه در ديگر