69
تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین

و ترس از ترک خانه؛ گاه سطح مشکلات، تعارض‏های میان‏فردی در خانواده و سیستم خانوادگی محسوب می‏شود، مثلاً بین زنی که دوست دارد پول خرج کند و شوهرش که مایل است پول پس‏انداز کند اختلاف جدی دیده می‏شود؛ و گاه سطح مشکلات، تعارض‏هایی بین فرد با جامعه محسوب می‏شود، مثل تمایل شخص به دزدی و ترس از طردشدن در جامعه. چون سطوح متفاوتی از مشکل ممکن است مد نظر باشد (در خصوص مداخله‏های مثبت، سطح محل توجه توانمندی‏ها می‏تواند ناظر به نقاط مقابل سطوح پنج‏گانه بیان‏شده باشد) طرح‏نماهای مداخله‏ای متفاوتی بسته به اینکه چه سطحی از تعارض و مشکل را هدف قرار داده‏اند، یا اینکه اساساً چه سطحی از توانمندی‏ها را هدف قرار داده باشند، ساخته می‏شوند که از جهت محتوای جلسات با هم متفاوت می‏شوند. مثلاً وقتی سطح مشکل، تعارض‏های درون‏فردی در نظر گرفته شود، این تعارضات درون‏فردی است که به عنوان «سطح تغییرات» محل توجه قرار می‏گیرد و محتوای جلسات مداخله بر اساس آن تنظیم می‏شود، به گونه‏ای که مثلاً اضطراب‏ها و دفاع‏ها، مسائل مربوط به عزت نفس و مسئولیت شخصی مراجعان به عنوان محتوای تغییر مد نظر قرار می‏گیرد؛ یا زمانی که سطح مشکل، تعارض‏های میان‏فردی در نظر گرفته می‏شود، این تعارضات میان‏فردی است که به عنوان «سطح تغییرات» در نظر گرفته می‏شود و محتوای جلسات مداخله بر اساس آن تنظیم می‏شود، به گونه‏ای که مثلاً صمیمیت و میل جنسی، ارتباط، خصومت، و کنترل دیگران می‏تواند مد نظر قرار گیرد؛ یا زمانی که سطح مشکل، تعارض‏های فردی‏اجتماعی تلقی شود این تعارضات فردی‏اجتماعی است که به عنوان «سطح تغییرات» در نظر گرفته می‏شود و محتوای جلسات مداخله بر اساس آن تنظیم می‏شود، به گونه‏ای که مثلاً سازگاری یا کنترل تکانه مد نظر قرار می‏گیرد (نک.: همان، ۲۰۱۰).


تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین
68

(«توانمندی» یا «مشکلی» که در مُراجع محل توجه قرار می‏گیرد)، مربوط به کدام سطح از سطوح پنج‏گانه تغییرات۱ است. این سطح مشخص می‏کند که مداخله مد نظر (یکی از پنج نوع مداخله بیان‏شده) قرار است در چه سطحی از سطوح تغییر عرضه شود.

سطوح پنج‏گانه تغییر عبارت‏اند از: ۱. مشکلات نشانه/ موقعیتی؛ ۲. شناخت‏های ناسازگارانه؛ ۳. تعارض‏های میان‏فردی کنونی؛ ۴. تعارض‏های خانوادگی/ سیستمی؛ و ۵. تعارض‏های درون‏فردی (نوکراس، پراچاسکا، گیوداجنولی،۲ و دیکلمنت، ۱۹۸۴؛ نوکراس، پراچاسکا، و هامبریچت،۳ ۱۹۸۵؛ پراچاسکا و دیکلمنت، ۱۹۸۴، ۱۹۸۶؛ به نقل از: پراچاسکا، دیکلمنت، ولیسر، و فاوا، ۱۹۸۸؛ پراچاسکا و نوکراس، ۲۰۱۰). در سطح مشکلات نشانه/ موقعیتی، کار بر روی نشانه‏های مشکل یا بیماری و عوامل تعیین‏کننده موقعیت مشکل‏زا متمرکز شده است. در سطح شناخت‏های ناسازگارانه، شناخت‏های معیوب و آسیب‏رسان محور تمرکز قرار می‏گیرد (پراچاسکا و نوکراس، ۲۰۱۰) و در سه سطح بعدی، مشکلات و مسائل مربوط به تعارض‏ها محل توجه قرار می‏گیرد. به این معنا که مشکلات یا نابهنجاری‏ها در مراجعان ناشی از تعارض‏ها در سطوح مختلف کارکرد شخصیت‏شان قلمداد می‏شود. گاه سطح مشکلات، تعارض‏های درون‏فردی در نظر گرفته می‏شود که نشان از تعارض نیروهای متضاد در درون شخص دارد، مثل تعارض بین آرزوی مستقل‏بودن

1.. این پنج سطح که در ادامه توضیح داده خواهد شد عبارت است از: ۱. مشکلات نشانه/ موقعیتی؛۲. شناخت‏های ناسازگارانه؛ ۳. تعارض‏های میان‏فردی کنونی؛ ۴. تعارض‏های خانوادگی/ سیستمی؛ و ۵. تعارض‏های درون‏فردی. از آنجا که این سطوح با توجه به مباحث آسیب‏شناسی در درمان‏ها استخراج شده است، ناظر به وجود مشکلات است، اما در خصوص توانمندی‏ها نیز می‏توان معادل این سطوح را در نظر گرفت، مثلاً توانمندی‏های موقعیتی، شناخت‏های مثبت، نقاط قوت ارتباطی کنونی، نقاط قوت خانوادگی/ سیستمی، توانمندی‏های درونی.

2.. Guadagnoli, E.

3.. Hambrecht, M.

  • نام منبع :
    تدوین مداخلات روان‌شناختی مراحل و شیوه تدوین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1398
    نوبت چاپ :
    اول
    شمارگان :
    500
تعداد بازدید : 2932
صفحه از 192
پرینت  ارسال به