191
انسان در تراز قرآن

علامه طباطبائی آيات (إِنَّ لَكَ ألَّا تجَوعَ فِيهَا وَ لَا تَعْرَی‏ وَ أنَّكَ لَا تَظْمَؤُاْ فِيهَا وَ لَا تَضْحَی)۱: «در حقيقت برای تو در آنجا اين [امتياز] است كه نه گرسنه می‏شوی و نه برهنه می‏مانی؛ و [هم‏] اينكه در آنجا نه تشنه می‏گردی و نه آفتاب‌زده خواهی بود»، در ادامه بحث، تبييني از مفهوم شقاوت در اينجا را براي ما روشن ميسازد که در آن انسان در تامين معيشت خود دچار رنج نمي‌شد.۲

در قرآن چگونگي اغواگري ابليس چنين بيان شده است: (فَوَسْوَسَ إِلَيْهِ الشَّيْطَنُ قَالَ يَادَمُ هَلْ أدُلُّكَ عَلی‏ شَجَرَةِ الخْلْدِ وَ مُلْكٍ لَّا يَبْلی‏ فَأكَلَا مِنهْا فَبَدَتْ لهَمَا سَوْءَاتُهُمَا وَ طَفِقَا يخَْصِفَانِ عَلَيهِْمَا مِن وَرَقِ الجَْنَّةِ وَ عَصی ءَادَمُ رَبَّهُ فَغَوَی)‏۳: «پس شيطان او را وسوسه كرد، گفت: ”ای آدم! آيا تو را به درخت جاودانگی و ملكی كه زايل نمی‏شود، راه نمايم؟“؛ آن گاه از آن [درخت ممنوع‏] خوردند و برهنگی آنان برايشان نمايان شد و شروع كردند به چسبانيدن برگ‌های بهشت بر خود؛ و [اين‌گونه‏] آدم به پروردگار خود عصيان ورزيد و به بيراهه رفت».

در سوره اعراف نيز به نتيجه اين اغواگري چنين اشاره دارد: (فَدَلأهُما بِغُرُورٍ فَلَمَّا ذاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُما سَوْآتُهُما وَ طَفِقا يَخْصِفانِ عَلَيْهِما مِنْ وَرَقِ الْجَنَّةِ وَ ناداهُما رَبُّهُما أ لَمْ أنْهَكُما عَنْ تِلْكُمَا الشَّجَرَةِ وَ أقُلْ لَكُما إِنَّ الشَّيْطانَ لَكُما عَدُوٌّ مُبين)۴: «پس آن دو را با فريب به سقوط كشانيد؛ پس چون آن دو از [ميوه‏] آن درختِ [ممنوع‏] چشيدند، برهنگی‏هايشان بر آنان آشكار

1.. طه: ۱۱۸ ـ ۱۱۹.

2.. المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏۱۴، ص۲۲۱.

3.. طه: ۱۲۰ ـ ۱۲۱.

4.. أعراف: ۲۲.


انسان در تراز قرآن
190

از نگاه برخي از مفسران، چرايي دشمني ابليس به آدم به طرد وي از رحمت الهي در مرحله آفرينش آدم بر ميگردد که ابليس به آدم سجده نکرد و در اثر آن از بارگاه ربوبي رانده شد؛ وی ازاین‌رو هماره در ذهن خود، آدم را دليل اين طرد شدن تلقي ميکرد و همیشه در پی فرصتي بود تا از او انتقام بگيرد.۱

در تفسير آيه یاد شده باید به مفهوم کلمات «عدو»، «جنت» و «تشقي» توجه داشت: «عدو» به كسی گفته می‌شود که هنگام نیاز به ياری، از انسان دوری كند؛ مقابل آن «ولی» كسی است كه به وقت ياری به انسان نزديك شود.۲

از نگاه برخي از مفسران، جنت در اينجا به معنای بهشت جاويدان در سرای ديگر نيست كه بيرون آمدن و بازگشت به عقب در آن امكان‌پذیر نباشد، بلکه اين جنت باغی بود دارای همه چيز از باغ‌های اين جهان كه به لطف پروردگار ناراحتی در آن وجود نداشت؛ ازاین‌رو خداوند به آدم اخطار کرد كه چنانچه از اين جایگاه امن و امان بيرون رود، دچار دردسر خواهد شد؛۳ همچنین از نگاه برخی دیگر از مفسران جنت را مکاني سرشار از راحتي و نشاط دانسته‌اند.۴

مفسران مراد از شقاوت ياد شده در «تشقي» را نيز درد و رنج، دشواري‌هاي زندگي دنيايي در کسب روزي و ... دانسته‌اند؛۵ به بيان

1.. تقريب القرآن إلى الأذهان، ج‏۳، ص۵۱۱؛ الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، ج‏۱۹، ص۲۰۶.

2.. مجمع البیان، ج‏۴، ص۶۲۸.

3.. تفسیر نمونه، ج‏۱۳، ص۳۲۰.

4.. سواطع الإلهام في تفسير القرآن، ج‏۳، ص۴۵۲.

5.. تقریب القرآن الی الأذهان، ج‏۳، ص۵۱۲؛ الجديد في تفسير القرآن المجيد، ج‏۴، ص۴۶۹؛ الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، ج‏۱۹، ص۲۰۷؛ تفسیر نمونه، ج‏۱۳، ص۳۲۰.

  • نام منبع :
    انسان در تراز قرآن
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
    شمارگان :
    1000
تعداد بازدید : 8878
صفحه از 212
پرینت  ارسال به