از نگاه برخي از مفسران، چرايي دشمني ابليس به آدم به طرد وي از رحمت الهي در مرحله آفرينش آدم بر ميگردد که ابليس به آدم سجده نکرد و در اثر آن از بارگاه ربوبي رانده شد؛ وی ازاینرو هماره در ذهن خود، آدم را دليل اين طرد شدن تلقي ميکرد و همیشه در پی فرصتي بود تا از او انتقام بگيرد.۱
در تفسير آيه یاد شده باید به مفهوم کلمات «عدو»، «جنت» و «تشقي» توجه داشت: «عدو» به كسی گفته میشود که هنگام نیاز به ياری، از انسان دوری كند؛ مقابل آن «ولی» كسی است كه به وقت ياری به انسان نزديك شود.۲
از نگاه برخي از مفسران، جنت در اينجا به معنای بهشت جاويدان در سرای ديگر نيست كه بيرون آمدن و بازگشت به عقب در آن امكانپذیر نباشد، بلکه اين جنت باغی بود دارای همه چيز از باغهای اين جهان كه به لطف پروردگار ناراحتی در آن وجود نداشت؛ ازاینرو خداوند به آدم اخطار کرد كه چنانچه از اين جایگاه امن و امان بيرون رود، دچار دردسر خواهد شد؛۳ همچنین از نگاه برخی دیگر از مفسران جنت را مکاني سرشار از راحتي و نشاط دانستهاند.۴
مفسران مراد از شقاوت ياد شده در «تشقي» را نيز درد و رنج، دشواريهاي زندگي دنيايي در کسب روزي و ... دانستهاند؛۵ به بيان
1.. تقريب القرآن إلى الأذهان، ج۳، ص۵۱۱؛ الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، ج۱۹، ص۲۰۶.
2.. مجمع البیان، ج۴، ص۶۲۸.
3.. تفسیر نمونه، ج۱۳، ص۳۲۰.
4.. سواطع الإلهام في تفسير القرآن، ج۳، ص۴۵۲.
5.. تقریب القرآن الی الأذهان، ج۳، ص۵۱۲؛ الجديد في تفسير القرآن المجيد، ج۴، ص۴۶۹؛ الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، ج۱۹، ص۲۰۷؛ تفسیر نمونه، ج۱۳، ص۳۲۰.