اخذ مبانی از امامان علیهم السلام به تبیین این نظریه پرداخته و تلاش گسترده‌ای در این حوزه داشتند. در نتیجه، تئوری‌ها و تحلیل‌های مختلفی پیرامون هر یک از مبانی این نظریه و در راستای تبیین و تحلیل نظریه أمر بین أمرین، از سوی متکلمان امامیه در طول سده‌های دوم تا چهارم ابراز شد که با وجود اختلافات جزیی، در اصولی مشترک و همه در یک راستا قرار می‌گرفتند. اما در کشاکش دو قطب رقیب، مبانی اندیشه امامیه به درستی تبیین و فهم نشد و امامیه نخستین در تاریخ اندیشه، متهم به جبرگرایی گردید. از سوی دیگر وجود خوانش‌های متعدد و گاه متعارض از این نظریه، حقیقت این نظریه را با ابهامی تاریخی مواجه کرده است. امامیه در طول دوره‌های مختلف تاریخی و در همه مدارس فکری با گرایش‌های گوناگون، أمر بین أمرین را شعار خود قرار داده و - به عنوان اصلی تغییرناپذیر - در تلاش برای فهم و تبیین این نظریه بوده است. اما در راستای تبیین و تحلیل این نظریه، دیدگاه‌های متفاوتی مطرح شده است که در برخی تفسیرهای ارائه شده از نظریه أمر بین أمرین با گرایش به نظریه‌های رقیب، ماهیت این نظریه را تغییر داده و در نهایت نتیجه‌ای متمایل به جبر یا تفویض ارائه کرده است. اکنون دفع این اتهام تاریخی و نیز شناخت راه حل صحیح مسئله و تفسیر درست از نظریه أمر بین أمرین، در گرو شناخت تاریخیِ چرایی و چگونگی پیدایش مسئله و پاسخ‌های تاریخی به این پرسش الهیاتی است.
دیدگاه امامیه نخستین تا پیش از نفوذ و گسترش اندیشه اعتزالی، نزدیک‌تر به دیدگاه اهل بیت علیهم السلام بوده است. از این‌رو، در این پژوهش تلاش شده با بازخوانی این نظریه در بین امامیه نخستین و مقایسه دیدگاه ایشان با بزرگ‌ترین دیدگاه‌های رقیب در آن عصر - یعنی اصحاب حدیث و معتزله - امتیازات این نظریه در پاسخ‌گویی به مشکل جبر و اختیار و زوایای مخفی تقریر اندیشمندان متقدم امامیه آشکار شود.
روشن است که این پژوهش، رویکردی تاریخ کلامی دارد و به بررسی یکی از
