قائم مقام رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث با اشاره به سرچشمه‌های کلام اسلامی در تعالیم ائمه اطهار علیهم السلام گفت: قرآن نخستین و مهمترین منبعی است که زمینه‌ساز شکل‌گیری کلام اسلامی شده است.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه قرآن و حدیث، حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار؛ قائم مقام و مشاور عالی رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث در نخستین همایش علمی "ترجمان غدیر" که به مناسبت ایام دهه امامت و ولایت در قالب وبینار برگزار شد، به تبیین و بررسی موضوع "نقش امام در علم کلام" پرداخت و گفت: تمرکز بر تعقل و تفکر در آیات الهی که بارها در آیات قرآن بر آن تأکید شده است شاهدی مهم بر توجه به فهم عقلانی معارف دین در قرآن است.
وی تصریح کرد: در آیات قرآن از ادله عقلی برای اثبات معارف اعتقادی استفاده شده است. در قرآن به شیوه‌های دفاع از آموزه‌های دینی مانند جدال و مجادله احسن نیز پرداخته شده و پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم به استفاده از جدال احسن برای دعوت به اسلام امر شده است؛ از این رو می‌توان اولین و مهمترین سرچشمه کلام اسلامی را در آیات قرآن دانست.
استاد تمام دانشگاه تهران افزود: روایات و سیره پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نیز امتداد همین روش قرآن است. گفت‌و‌گوهای مختلف پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با مشرکان، مسیحیان و یهودیان شاهدی مهم بر این ادعاست که بخشی از این سیره در آیات قرآن نیز منعکس شده است.
وی در ادامه به ترجمه و شرح خطبه یک نهج البلاغه، پرداخت و عنوان کرد: امام على علیه السلام می‌فرمایند: «خداوند رسولان خود را در ميان آنان برانگيخت و پيامبرانش را پياپى سوى ايشان فرستاد، تا از آنان بخواهند عهد الهى را كه در فطرتشان نهاده است، بگذارند و نعمت فراموش شده او را به يادشان آورند و با رساندن پيام الهى حجت را بر آنان تمام كنند و گنجينه‌هاى خردهايشان را بيرون آورند و نشانه‌هاى قدرت خدا را به آنها نشان دهند».
حجت‌الاسلام برنجکار بیان کرد: امام علی علیه السلام در این خطبه سه کارکرد: فطرت، استدلال عقلی و جدال احسن را بیان می‌کنند؛ امام به چیزی که خداوند در درون ما قرار داده ما را آگاه می‌کند و در اولین گام میثاقی که در ذات انسان نهادینه شده و ما آن را فراموش کرده‌ایم را یادآوری می‌کند.
تذکر به فطرت از مهمترین رسالت‌های ائمه اطهار علیهم السلام
استاد تمام دانشگاه تهران، ادامه داد: مهمترین، اساسی‌ترین و اولین گامی که پیامبران و امامان در بحث اعتقادات و قبل از احکام انجام می‌دهند، تذکر به فطرت است زیرا خداوند زیربنای دین را در وجود ما قرار داده است و وظیفه امام تذکر به آن فطرت است.
وی تصریح کرد: نقش امام فقط در زمینه وحی نیست بلکه در زمینه منبعیت عقل نیز نقش ایفا می‌کند؛ پیوند بین عقل و وحی نباید نادیده گرفته شود و روایات ما بر این مسئله تاکید دارند، شیعه بنا بر روایات و آیات قرآن هیچگاه منکر جایگاه عقل نمی‌شود و نقش امام بر طرف کردن غبارهاست.
حجت‌الاسلام و المسلمین برنجکار خاطر نشان کرد: متکلمان امامی حتی در نظریه‌پردازی‌هایشان و همچنین شیوه‌های دفاع و مجادله با مخالفان نیز تحت تأثیر تعالیم ائمه بوده‌اند.
قائم مقام رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث ابراز کرد: عمده تعالیم و آموزه‌های کلامی جریان‌های مهم کلامی در جهان اسلام مانند معتزله ریشه در تعالیم ائمه اطهار علیهم السلام به خصوص امیرالمومنین علیه السلام دارد. همچنین پس از شکل‌گیری جریان متکلمان در قرن دوم نیز ائمه اطهار علیهم السلام خودشان به تربیت متکلمان شیعه پرداخته و روش درست کلامی را به آنها آموزش داده‌اند.
ایشان در ادامه افزود: ائمه‌اطهار علیهم السلام به فعالیت کلامی پرداخته و نظام کلامی مستقلی عرضه کرده‌اند و در بسیاری از موارد مانند مباحث اصلی توحید و عدل، متکلمان دیگر مذاهب تحت تأثیر تعالیم ایشان بوده‌اند.
لازم به ذکر است نشست علمی"نقش امام در علم کلام" از سلسله نشست های علمی اولین همایش علمی ترجمان غدیر همزمان با دهه امامت و ولایت با همکاری پژوهشگاه قرآن و حدیث و بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی با سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار، قائم مقام و مشاور عالی رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث در روز دوشنبه ۴مرداد ماه ۱۴۰۰ از ساعت ۱۱تا ۱۳به صورت وبیناری برگزار شد.
دریافت صوت جلسه:
