97
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد سوم

مَولاهُ فَلِلعَوامِّ أن يُقَلِّدُوهُ .۱
و امّا مردم مى‏توانند از هر كدام از فقيهان كه خويشتندار، دين‏نگهدار، مخالف با هواى نفْس و مطيع فرمان مولايش بود، تقليد كنند.
پس از امام عسكرى عليه السلام ، امام عصر عليه السلام خود نيز در روزگار غيبت صغرا به صراحت مى‏فرمايد:
وَ أمَّا الحَوادِثُ الواقِعَةُ فَارجِعوا فيها إلى‏ رُواةِ حَديثِنا فَإِنَّهُم حُجَّتى عَلَيكُم وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَيهِم .۲
و امّا در پيشامدهايى كه روى مى‏دهند، به راويان حديث ما مراجعه كنيد ، كه آنان ، حجّت من بر شما ، و من حجّت خدا بر ايشان هستم.
و افزون بر اين به نايبان خاص و برخى عالمان اجازه مى‏فرمايد كه واسطه پرسش‏ها و استفتائات مردم باشند و امام عليه السلام ، خود نيز پاسخ‏ها را از طريق همين نايبان و عالمان ارسال مى‏فرمايد .۳

1.الاحتجاج: ج ۲ ص ۵۱۱ .

2.ر . ك : ص ۳۴۴ ح ۶۲۳ .

3.ر. ك : كمال الدين: ص ۴۸۲ - ۵۲۲ (باب ۴۵) .


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد سوم
96

امام صادق عليه السلام همچنين شاگردانى مانند هشام بن حكم ، هشام بن سالم، حمران و مؤمن طاق و ديگران را براى ارجاعات كلامى و عقايدى تربيت نمود و افراد را به اينان ارجاع مى‏فرمود .۱ افزون بر اين مى‏توان به تربيت راويان فقيه و عالمى مانند زراره، محمّد بن مسلم، ابو بصير، بريد و جميل بن درّاج و ارجاع راويان و پرسشگران به كسانى مانند محمّد بن مسلم و حارث بن مغيره اشاره كرد ،۲ به گونه‏اى كه در كنار حلقه درس امام صادق عليه السلام ، ده‏ها حلقه در مدينه و كوفه و ديگر شهرها، مسئوليت پاسخگويى و حلّ مشكلات علمى و دينى مردم را به عهده داشتند.۳
اين سيره در اواخر قرن دوم ، به گونه‏اى معمول و متعارف شد كه از امام رضا عليه السلام در باره مصداق‏ها و عالمان شايسته مراجعه و نه اصل جواز آن، سؤال مى‏شود .۴
در سال‏هاى نزديك به وقوع غيبت و دوره ارتباط غير حضورى و مكاتباتى شيعيان با امام جواد عليه السلام و هادى عليه السلام نيز بسيارى سؤال‏ها از وكيلان و عالمان ، پاسخ گرفته مى‏شود . امام هادى عليه السلام در پاسخ احمد بن حاتم بن ماهويه و برادرش، گرفتن معالم دين را از كسانى توصيه مى‏فرمايد كه عمرى را در محبّت اهل بيت عليهم السلام سپرى كرده و در امر امامت ، استوارگام و باسابقه باشند .۵
در اين جا مى‏توان به سخن مشهور امام عسكرى عليه السلام در معرّفى عام و نصب كلّى همه عالمان عادل براى جواز تقليد و پيروى شيعيان از ايشان اشاره كرد :
فَأمّا مَن كانَ مِن الفُقَهاءِ صائِناً لِنَفسِهِ حافِظاً لِدينِهِ مُخالِفاً على‏ هَواهُ مُطِيعاً لِأمرِ

1.ر. ك: الكافى: ج‏۱ ص ۷۴ و ۱۷۱ .

2.ر. ك : رجال الكشّى : ج ۱ ص ۳۴۸ ش ۲۲۰ و ص ۳۸۳ ش ۲۷۳ و ج ۲ ص ۶۲۸ ش ۶۲۰ .

3.ر. ك : وسائل الشيعة: ج ۲۷ ص ۱۳۶ (باب وجوب الرجوع فى القضاء و الفتوى إلى رواة الحديث) .

4.ر . ك : رجال الكشّى : ج ۲ ص ۷۷۹ ش ۹۱۰ و ص ۷۸۴ ش ۹۳۵ و ص ۷۸۵ ش ۹۳۸ (در باره يونس بن عبد الرحمان) و ص ۸۵۸ ش ۱۱۱۲ (در باره زكريّا بن آدم) .

5.رجال الكشّى: ج ۱ ص ۱۵ ح ۷ .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد سوم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 6977
صفحه از 409
پرینت  ارسال به