71
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد سوم

سفر كند. پس از سه روز سفر ، به جزيره‏هايى مى‏رسد با برج‏ها و دژهاى محكم. مردمان آن جا را شيعه و معتقد مى‏يابد. از آنها مى‏پرسد : رزق و روزىِ شما از كجا مى‏آيد؟ مى‏گويند : از جزيره خضراء در بحر ابيض كه محلّ سكونت فرزندان امام زمان است و از آن جا تا به اين جا ، چهار ماه طول سفر است. علاقه‏مند مى‏شود كه بدان جا سفر كند. با كاروانى كه ارزاق را براى شيعيان آن منطقه مى‏آورد ، به جزيره خضراء سفر مى‏كند. آن جا را سرسبز و زيبا مى‏بيند . در آن جا شخصى را به نام سيّد شمس الدين محمّد عالم ، زيارت مى‏كند كه خود را نائب خاص امام زمان عليه السلام معرفى مى‏كند . گفتگوها و پرسش و پاسخ‏هايى ميان او و سيّد شمس الدين صورت مى‏گيرد. اطرافيان سيّد شمس الدين ، او را از نوادگان امام زمان عليه السلام معرفى مى‏كنند و در ادامه داستان ، پاره‏اى از پرسش‏ها و پاسخ‏ها نقل شده‏اند .۱
متن اصلى اين رساله ، به زبان عربى بوده است و ترجمه آن را به فارسى ، شيخ آقا بزرگ به محقّق كركى (م ۹۴۰ ق)۲ و برخى نيز به مير شمس الدين محمّد بن اسداللَّه شوشترى نسبت داده‏اند.۳
۲. داستان ديگر را محدّث نورى در جنة المأوى آورده است كه كمال الدين احمد بن محمّد بن يحيى انبارى به سال ۵۴۳ ق ، مشابه واقعه پيشين برايش اتفاق مى‏افتد . محدّث نورى ، اين داستان را از كتاب التعازى شريف زاهد محمّد بن على علوى و الصراط المستقيم بياضى (م ۸۷۷ ق) ۴ و نيز از طريق سيّد نعمت اللَّه جزايرى در الأنوار النعمانية از على بن فتح اللَّه كاشانى و او از شريف زاهد علوى ، نقل كرده

1.بحار الأنوار : ج ۵۲ ص ۱۵۹ - ۱۷۴ .

2.الذريعة إلى تصانيف الشيعة : ج ۴ ص ۹۳ .

3.برخى از محقّقان چنين نسبتى را مطابق واقع نمى‏دانند ؛ چون از محقّق كركى ، تأليف يا ترجمه‏اى به فارسى گزارش نشده است (مقاله «حكايت جزيره خضرا»، رسول جعفريان پاورقى ۵ ) .

4.مشكلْ آن است كه زاهد علوى ، معاصر ابو الفرج نعمانى (م ۳۵۶ ق) و ابو الفضل شيبانى (م ۳۸۵ ق) است و چه طور داستان دو قرن بعد را آورده است؟!


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد سوم
70

۷ / ۴

جزيره خضراء۱

يكى از موضوعات و مسائلى كه براى شيعيان و پيروان امام زنده غايب مطرح بوده ، مسئله محلّ سكونت و زندگى ايشان است. مى‏توان گفت طرح «جزيره خضراء» ، پاسخى به اين كنجكاوى‏هاست.
جزيره خضراء، منطقه‏اى است در جنوب اسپانيا نزديك تنگه جبل الطارق كه نامش در تواريخ اندلس و مغرب آمده است و در منابع كهن ، از آن به «باب الأندلس» ياد شده است.
جزيره خضراء به عنوان محلّ سكونت و اقامت صاحب الأمر ، از دوره صفويه در ادبيات شيعيان مطرح شده است. از اين داستان ، دو گزارش در منابع حديثى و اعتقادىِ شيعه آمده است:
۱. واقعه‏اى كه براى زين الدين على بن فاضل مازندرانى در يازدهم شوّال ۶۹۱ ق ، اتفاق افتاده و او آن را در نجف در پانزدهم شعبان ۶۹۹ ق ، براى فضل بن يحيى طيبى نقل كرده است و البته فضل بن يحيى ، پيش از اين تاريخ ، آن را از طريق دو نفر ديگر به نام‏هاى شمس الدين نجيح حلّى و جلال الدين عبد الدين حوام حلّى شنيده بوده است. فضل بن يحيى ، پس از استماع ، اين واقعه را كتابت مى‏كند و رساله‏اى مى‏شود كه مورد توجّه عالمان شيعه قرار مى‏گيرد.
خلاصه داستان چنين است: زين العابدين با يكى از استادان حنفى‏مذهبش به مصر سفر مى‏كنند و از آن جا عازم سرزمين اندلس و جزائر آن مى‏شوند. در ضمن سفر ، نام «جزائر الرافضة» را از مردمان آن جا مى‏شنود و تصميم مى‏گيرد كه به آن جا

1.به قلم پژوهشگر ارجمند ، حجّة الاسلام و المسلمين مهدى مهريزى .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد سوم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 7164
صفحه از 409
پرینت  ارسال به