لَهُ. فَقَالَ لَهُ: صَدَقْتَ جُعِلْتُ فِدَاكَ! هَكَذَا سَمِعْتُ جَدَّكَ يَقُولُ.^۱
على بن ابى حمزه بر امام رضا عليه السلام وارد شد و گفت: آيا شما امام هستيد؟ فرمود: «آرى». آن گاه به ايشان گفت: از جدّتان جعفر بن محمّد شنيدم كه فرمود: «امامى نيست، مگر آن كه فرزند دارد». فرمود: «پيرمرد! فراموش كرده‏اى، يا خود را به فراموشى مى‏زنى؟! جعفر، چنين نفرمود؛ بلكه فرمود: هر امامى فرزندى دارد، مگر امامى كه حسين بن على عليه السلام [پس از رجعت‏] و خروج از قبر بر او نماز مى‏خواند». او گفت: راست مى‏گويى، قربانت گردم! اين چنين فرمود.

سه. نظريّه ترديد يا سكوت‏

برخى بر اين عقيده اند كه ازدواج امام مهدى عليه السلام و آنچه بدان بر مى‏گردد، جزو مسائل حاشيه‏اى مهدويت به شمار مى‏رود و لغزشگاهى است كه به سالم بيرون آمدن از آن، اطمينانى نيست. از اين رو، بهترين كار در اين زمينه سكوت و توقّف يا بيان موضع شك و ترديد است.
سيّد جعفر مرتضى عاملى مى‏نويسد:
ما در باره فرزند داشتن امام مهدى عليه السلام بر اين باوريم كه اين قضيّه، محلّ شك و ترديد است.^۲

تحليل و ارزيابى‏

به نظر ما در اين مسئله بايد نظريّه سكوت را انتخاب كرد و از ابراز نظرهاى احتمالى و غير مطمئن خوددارى كرد؛ زيرا:
اوّلاً اين مسئله از مسائل حاشيه‏اى مهدويت است كه سكوت در آن به اصل مسئله و جايگاه و آثار آن لطمه‏اى نمى‏زند. ما در موارد مشابهى هم كه در قرآن كريم

أما رَوَيتُم فى هذَا الحَديثِ بِعَينِهِ : «إلَّا القائِمَ»؟ ؛
آيا در اين حديث، روايت كرده‏ايد: «مگر قائم؟» .گفتند: خير.امام رضا عليه السلام فرمود:بَلى‏، قَد رَوَيتُموهُ وأَنتمُ لا تَدرونَ ، لِمَ قيلَ ولا مَعناهُ .
آرى! روايت كرده‏ايد؛ ولى نمى‏دانيد چرا. و نمى‏دانيد معنايش چيست.ابن ابى حمزه گفت:إنَّ هذا لَفِى الحَديثِ؟ .اين در حديث بود؟.
امام رضا عليه السلام به وى فرمود:وَيحَكَ كَيفَ تَجَرَّأتَ أن تَحتَجَّ عَلَىَّ بِشَى‏ءٍ تُدمِجُ بَعضَهُ .واى بر تو ، جرئت كرده‏اى كه با من محاجّه كنى با حديثى كه در آن دخل و تصرّف كردى؟!سپس فرمود:
إنَّ اللَّهَ تَعالى‏ سَيُرينى عَقِبى إن شاءَ اللَّهُ .به زودى، فرزند مرا خواهى ديد .^۱
۲. محمّد بن عبد اللَّه بن جعفر حميرى، به نقل از پدرش، از على بن سليمان بن رشيد، از حسن بن على خرّاز نقل مى‏كند كه:
دَخَلَ عَلِىُّ بْنُ أَبِى حَمْزَةَ عَلى‏ أبِى الحَسَنِ الرِّضَا عليه السلام فَقالَ لَهُ: أنتَ إمامٌ قالَ: نَعَمْ فَقَالَ لَهُ: إِنِّى سَمِعْتُ جَدَّكَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ عليه السلام يَقُولُ لَا يَكُونُ الإمَامُ إِلَّا وَ لَهُ عَقِبٌ. فَقَالَ: أَ نَسِيتَ يَا شَيْخُ أَوْ تَنَاسَيْتَ لَيْسَ هَكَذَا قَالَ جَعْفَرٌ عليه السلام : إِنَّمَا قَالَ جَعْفَرٌ عليه السلام : لَا يَكُونُ الإِمَامُ إِلَّا وَ لَهُ عَقِبٌ إِلَّا الْإِمَامُ الَّذِى يَخْرُجُ عَلَيْهِ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ عليه السلام ^۲ فَإِنَّهُ لَا عَقِبَ‏