285
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد سوم

اين نظر همواره تحت نظارت شديد حكومت قرار داشت ، به طورى كه بنا به نقلى ، هفته‏اى دو بار مى‏بايست حضور خود در شهر را به دار الحكومه اطّلاع دهد.۱
با وجود چنين شرايط سختى، در اين مدّت كوتاه ، امام عليه السلام چند بار روانه زندان گرديد و در اين زندان‏ها كه در زمان حكومت معتز و مهتدى رخ دادند - نيز جاسوسان حكومتى در پى يافتن نكته‏اى از امام و يا ارتباط ايشان با شيعيان بودند تا اسباب گرفتارى بيشترى را براى ايشان فراهم سازند. ۲ حتّى معتز يك بار به حاجب خود دستور داد كه امام عليه السلام را به سمت كوفه برده و در بين راه از بين ببرد ؛ امّا بركنارى او از خلافت و قتلش به دست امراى خود ، مانع تحقّق اين توطئه شد. ۳
مهتدى ، خليفه متنسّك عبّاسى نيز قصد كشتن امام عليه السلام را داشت ؛ ولى بر اساس گفته ابو هاشم جعفرى - كه از اصحاب امام و همراه ايشان در زندان بود - ، با كشته شدن مهتدى، امام از مرگ رهايى يافت .۴ امام عليه السلام خود نيز پس از رهايى از زندان مهتدى ، در نامه‏اى به يكى از شيعيان ، به اين مطلب ، اشاره نموده است .۵
در سال ۲۵۹ هجرى ، امام عليه السلام براى آخرين بار به دستور معتمد به زندان برده شد ؛ ولى به زودى آزاد گرديد.۶ ايشان در يكى از نامه‏هاى خود به يارانش ، هدف عبّاسيان را از اين كارها ، كُشتن خويش و قطع كردن نسل ايشان و سلسله امامت اعلام نموده است .۷سرانجام ، امام عسكرى عليه السلام در سال ۲۶۰ هجرى در شهر سامرّا

1.الغيبة، طوسى: ص ۲۱۵.

2.الغيبة، طوسى: ص ۲۲۷، كشف الغمّة: ج ۳ ص ۲۰۵ ، حيات فكرى و سياسى ، جعفريان: ص ۵۴۴.

3.كشف الغمّة: ج ۳ ص ۲۰۶ ، المناقب، ابن شهرآشوب: ج‏۴ ص ۴۳۱.

4.الغيبة، طوسى: ص ۲۰۵

5.مهج الدعوات: ص ۳۲۹، بحار الأنوار : ج ۵۰ ص ۳۱۴.

6.الكافى: ج ۱ ص ۵۰۸ ، الارشاد: ج ۲ ص ۳۲۹.

7.كمال الدين: ص ۴۰۷.


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد سوم
284

ايشان بود. او از امام عليه السلام مى‏خواست مانند ديگر درباريان با پوشيدن لباس‏هاى فاخر ، در ركاب متوكّل پياده راه برود۱ و يا اصرار داشت كه ايشان در مجالس بزم او حضور داشته باشد.۲
اين گونه كارهاى متوكّل در جهت كاستن از شخصيت والاى امام عليه السلام و محبوبيت روزافزون ايشان بود و چون در اين كار موفّق نشد ، تصميم به قتل امام گرفت و به اين منظور ، ايشان را به زندان افكند. او امام عليه السلام را به حاجب دربار خود به نام سعيد سپرد تا نقشه خود را عملى سازد ؛ ولى پيش از آن ، خودش به دست پسر و سردارانش به قتل رسيد.۳
در حكومت منتصر كه به جاى پدرش نشست ، فشار حكومت بر خاندان علوى و از جمله امام هادى عليه السلام كاهش يافت و امام عليه السلام با گرفتارى كمترى از جانب حكومت مواجه بود ، اگر چه در بلاد مختلف ، فشار دولت‏مردان بر شيعيان همچنان ادامه داشت.۴باقى‏مانده عمر امام هادى عليه السلام در زمان مستعين و معتز گذشت و در نهايت ، ايشان پس از هفت سال ، پس از مرگ متوكّل و در زمان حكومت معتز و با توطئه درباريان به شهادت رسيد.۵
سال‏هاى امامت امام عسكرى عليه السلام (۲۵۴-۲۶۰ق) كه در ميان امامان كوتاه‏ترين دوره يعنى شش سال بود ، با حكومت سه تن از عبّاسيان ، معاصر گرديد: معتز (۲۵۲-۲۵۵ق) ، مهتدى (۲۵۵- ۲۵۶ق) و معتمد (۲۵۶-۲۷۹ق) كه تمام اين سال‏ها و تقريباً همه عمر امام در سامرّا سپرى شد. ايشان در سنّ يك سالگى به همراه پدرش به اين شهر انتقال داده شد و احتمالاً تا زمان شهادت از اين شهر بيرون نرفت و از

1.در مهج الدعوات (ص ۳۱۸) آمده است : «به همه دستور داد كه لباس فاخر بپوشند».

2.كشف الغمّة: ج ۳ ص ۱۷۱.

3.كشف الغمّة: ج ۳ ص ۱۸۴ ، المناقب، ابن شهرآشوب: ج ۴ ص‏۴۰۱.

4.ر. ك: دولت عبّاسيان : ص ۲۱۸

5.مروج الذهب: ج ۴ ص ۱۶۹، تذكرة الخواصّ: ص ۳۶۲، الفصول المهمّة: ص ۲۷۹.

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد سوم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 7287
صفحه از 409
پرینت  ارسال به