واسطه فيض الهى قبل از آفرينش انسان‏

شبهه ديگرى كه در اين جا قابل طرح است ، اين است كه : قبل از آفرينش انسان ، چه چيزى واسطه فيض الهى بوده؟ اگر وجود امام ، مانع متلاشى شدن نظام جهان است ، بايد قبل از آفرينش انسان ، نظم جهان به هم خورده باشد ؛ چرا كه واسطه فيضى ، وجود نداشته است!
در پاسخ اين شبهه مى‏توان گفت : ندانستن ، دليل نبودن نيست . ما نمى‏دانيم كه پيش از آفرينش انسان ، واسطه نشدن چيزى همانند انسان كامل در فيض‏بخشى خداوند متعال ، ضرورت داشته يا نه ، و اگر ضرورت داشته ، آن واسطه ، چه بوده است . شايد وجود انسان كامل ، مانع اثرگذارى مفاسد اجتماعى در تباهى كلّى نظام جهان باشد .^۱ بديهى است كه اين ضرورت ، پيش از آفرينش انسان ، وجود نداشته است .

فرشتگان و روح القدس بر امام زمان فرود مى‏آيند و آنچه را از اين كارها نوشته‏اند، به وى تحويل مى‏دهند .^۱

نيازمندى فيض الهى به واسطه‏

ممكن است گفته شود كه : فيض الهى چه نيازى به واسطه دارد ؟ مگر خداوند نمى‏تواند بدون واسطه فيض ببخشد تا لازم باشد امام ، در فيض‏بخشى او وساطت نمايد؟

پاسخ ، اين است كه اين سخن ، همانند آن است كه كسى بگويد : خداوند متعال ، براى ايجاد حرارت و نور ، چه نيازى به آفرينش خورشيد دارد ؟ مگر نمى‏تواند بدون خورشيد ، نور و حرارت توليد كند؟ براى پرورش گياهان چه نياز به نور خورشيد و تغذيه خاك دارد؟ و براى بقاى نسل ، چه نيازى به آفرينش همسر دارد؟ و ...
پاسخ همه اين پرسش‏ها ، يكى است و آن ، اين كه : سنّت ثابت الهى در آفرينش جهان ، اين است كه هر پديده‏اى از طريق مجراى طبيعى خود ، تحقّق يابد ؛ چرا كه خداوند ، امتناع دارد كه امور عالم را جارى كند ، مگر از طريق واسطه‏ها .^۲
اصولاً پذيرش قانون علّيت ، به معناى آن است كه فيض‏بخشى ، از طريق اسباب و علل آن است . بنا بر اين ، واسطه شدن انسان كامل در فيض‏بخشى خداوند متعال ، نه تنها هيچ مشكل عقلى ندارد ، بلكه به عكس كاملاً منطبق با مبانى عقلى است .