معناى ارائه طريق است ؛ ولى هدايت خاص به معناى رساندن به مقصد . نكته قابل توجّه ، اين است كه شرط برخوردارى از هدايت خاصّ الهى ، پيروى از هدايت عامّ اوست .

هدايت به معناى نخست ، بى ترديد ، از طريق انبيا و اوصياى آنان صورت مى‏گيرد ، هر چند بر پايه برخى احاديث ، هدايت دوم نيز از طريق آنهاست ، مانند اين حديث كه به سند معتبر از امام باقر عليه السلام نقل شده است :
لَنورُ الإِمامِ فى قُلوبِ المُؤمِنينَ أنوَرُ مِنَ الشَّمسِ المُضيئَةِ بِالنَّهارِ ، وَ هُمُ الَّذينَ يُنَوِّرونَ قُلوبَ المُؤمِنينَ ، وَ يَحجُبُ اللَّهُ نورَهُم عَمَّن يَشاءُ ، فَتُظلَمُ قُلوبُهُم وَ يَغشاهُم بِها .^۱
نور امام در دل‏هاى مؤمنان ، تابناك‏تر از نور خورشيدِ تابان در روز است. به خدا سوگند ، آنان دل‏هاى مؤمنان را روشن مى‏كنند .
اين سخن مى‏تواند اشاره به اين نكته باشد كه نقش انبيا و اوصياى آنان كه به موقعيت ولايت تكوينى دست يافته‏اند ، تنها نشان دادن راه تكامل نيست ؛ بلكه ضمير و باطن و جان انسان‏هاى مستعد در پرتو نورافشانى باطنى آنان ، پرورش مى‏يابند و به سوى كمال مطلق - كه مقصد و مقصود حركت انسانى است - ، ره‏سپار مى‏گردند .
علّامه طباطبايى در تبيين نقش امام در هدايت باطنى انسان‏ها مى‏فرمايد :
كسى كه حامل درجات قرب و امير قافله اهل ولايت بوده و رابطه انسانيت را با اين واقعيت حفظ مى‏كند ، در لسان قرآن ، «امام» ناميده مى‏شود . «امام» يعنى : كسى كه از جانب حق - سبحانه - ، براى پيشروى صراط ولايت ، اختيار شده و زمام هدايت معنوى را در دست گرفته . ولايت كه به قلوب بندگان مى‏تابد ، اشعّه و

ليكن به نظر مى‏رسد كه روشن‏ترين وجه در اين تشبيه ، آن است كه روشنايى روز ، دليل وجودِ خورشيدِ پنهان است ، و همان طور كه عموم مردم از نور خورشيدِ پنهان بهره مى‏برند ، عموم مردم از انواع بركات امام غايب بهره‏مند مى‏شوند .

خطر بطلان حجّت‏هاى الهى‏

احاديثى‏^۱ كه در تبيين حكمت وجود امام غايب ، به خطر بطلان حجّت‏هاى الهى در صورت عدم وجود وى استدلال كرده‏اند نيز به نقش اساسى وجود انسان كامل در نظام هستى اشاره دارند ، از جمله اين حديث :
اللَّهُمَّ إنَّكَ لا تُخلِى الأَرضَ مِن حُجَّةٍ لَكَ عَلى‏ خَلقِكَ ، ظاهِرٍ أو خافٍ مَغمورٍ ، لِئَلّا تَبطُلَ حُجَجُكَ وَ بَيِّناتُكَ .^۲
بار خدايا! ناگزير ، در زمين تو را حجّتى بر خلقت بايد ، يا آشكار ، و يا ترسان و پنهان ، تا حجّت‏ها و دلايل روشن تو از ميان نروند .

بركات خاص‏

آنچه تا كنون بِدان اشاره شد ، بركات امام غايب براى عموم جهانيان بود ؛ ولى بركات او ، منحصر به اين موارد نيست ؛ بلكه وجودش براى كسانى كه از شايستگى لازم برخوردار باشند ، بركات ويژه‏اى نيز دارد . بر پايه احاديث اهل بيت عليهم السلام ، اين بركات عبارت‏اند از :
۱ . هدايت باطنى‏
هدايت الهى ، دو گونه است : هدايت عام‏^۳ و هدايت خاص . ^۴هدايت عام ، به