سُنَّةٌ مِن موسى ، وَ سُنَّةٌ مِن عيسى ، وَ سُنَّةٌ مِن يوسُفَ ، وَ سُنَّةٌ مِن مُحَمّد صلى اللَّه عليه و آله ، فَأَمّا مِن موسى : فَخائِفٌ يَتَرَقَّبُ .۱
شنيدم كه امام باقر عليه السلام مىفرمود: «در صاحب الأمر ، چهار سنّت از چهار پيامبر ، وجود دارد : سنّتى از موسى و سنّتى از عيسى و سنّتى از يوسف و سنّتى از محمّد . امّا آنچه از سنّت موسى است ، اين است كه بيمناك و در انتظار است» .
۴ . حديثهايى كه دلالت دارند زمين از حجّت ظاهر يا غايب ، خالى نيست ، مانند آنچه امام على عليه السلام به كميل بن زياد نخعى فرمود :
اَللَّهُمَّ ، بَلى لا تَخلُو الأَرضُ مِن قائِمٍ بِحُجَّةٍ ، (إمّا) ظاهِرٍ مَشهورٍ ، وَ باطن مَغمورٍ ، لِئَلّا تَبطُلَ حُجَجُ اللَّهِ وَ بَيِّناتُهُ .۲
به خدا سوگند ، زمين ، از قيام كننده به حجّت ، خالى نيست خواه ظاهر و آشكار و يا باطن و پنهان ، تا حجّتهاى الهى و ادلّه روشنش باطل نگردند .
بر اساس اين شواهد و قراين و مانند آنها نتيجه مىگيريم كه امام عليه السلام در زمين و در ميان مردم زندگى مىكند؛ امّا اين كه از ميان احتمال دوم و سوم در باره غيبت (ديده نشدن و يا شناخته نشدن) ، كدام يك قوىتر است؟ بايد گفت كه دليلى بر تعيين يكى از اينها نيست و هر دو مىتواند صادق باشند، بدين معنا كه امام عليه السلام ، گاه ديده نمىشود و گاه شناخته نمىگردد. البتّه برخى از ادلّه پيشين مانند دليل دوم ، دلالت داشتند كه امام عليه السلام ديده نمىشود و برخى نيز از اين جهت ، ساكت بودند. از اين روى ، اظهار نظر صريح در اين باره ، دشوار است؛ بلكه مىتوان گفت كه امام عليه السلام گاه ديده نمىشود و گاه شناخته نمىشود.
۲ . سرداب غيبت
در شهر سامرّاى عراق و در جوار حرم عسكريّين عليهما السلام ، زيرزمينى وجود دارد كه
