از امام عليه السلام صادر شد كه در آن، شلمغانى و مدّعيان قبلى وكالت، لعن شده بودند كه به نام چهار نفر از آنان (شريعى، نميرى، هلالى و بلالى) تصريح شده و به سايرين با تعبير «و غيرهم» اشاره شده بود.^۱ به گفته طَبرِسى در كتاب الاحتجاج ، حلّاج يكى از آن افراد اشاره شده است.^۲
بنا بر اين، هر چند وى در كلام نايب سوم با صراحت لعن شده، امّا نمى‏توان با اطمينان، لعن اشاره‏اى توقيع را شامل حال وى دانست؛ زيرا اين توقيع، چند سال پس از مرگ وى صادر شده و در توقيعات صادره در زمان ادّعا و حيات وى نيز، در باره او چيزى نيامده است. به نظر ما امور ذيل دليل بى‏توجّهى امام عصر عليه السلام به امر حلّاج بوده :
۱. حلّاج، جايگاهى در بين شيعيان نداشت. وى داراى پيشينه و وجاهت و حوزه نفوذى نبود كه با گم‏راهى و دعوت باطل او، در مسير صحيح تشيّع، خللى وارد شود؛ امّا كسانى چون نميرى و شلمغانى، مدّت مديدى از اصحاب شناخته شده بودند و حتّى در نهاد وكالت، جايگاه ويژه داشتند.
۲. حلّاج به دليل ادّعاها و اعمال و شيوه هاى ديگر زندگى‏اش، مثل صوفيگرى، به خدمت گرفتن جنّيان و سِحر و جادو، به اندازه كافى مورد سوء ظن و اتّهام بود و چندان آبرويى نزد شيعيان نداشت.
۳. هوشيارى و آگاهى بزرگان شيعيان در سايه اين دو عامل، باعث شد تا شناساندن وى به توده مردم، آسان‏تر باشد، به گونه‏اى كه با برخورد تمسخرآميز ابوسهل نوبختى با او، حلّاج، سُخره عام شد. بنا بر اين، نيازى به موضع‏گيرى خاصّ امام عصر عليه السلام و دستگاه وكالت نبود. برخورد شيعيان با او به قدرى تند بود كه گفته

حسين بن منصور حلّاج‏

در فهرست مدّعيان دروغين نيابت ، نام حلّاج (م ۳۰۹ ق) شخصيت جنجالى و پُرماجراى دهه آغازين سده چهارم، قرار دارد. نام وى حسين بن منصور است، در بيضاى [سپيدان‏] فارس، به دنيا آمده و در شوشتر، رشد و نمو يافته است. در باره شخصيت وى نظريات مختلف و گاه متضادّى ابراز شده كه ناشى از گزاره‏هاى متفاوت و متضاد ارائه شده از سوى معاصران وى است. اين گزاره‏ها در منابع مختلف تاريخى، حديثى و صوفيانه موجودند. در اين جا به شخصيت او تنها از نگاه منابع شيعى خواهيم پرداخت و به جلوه زندگى او در ميان صوفيه، اشاره‏اى نخواهيم داشت.

حلّاج در منابع شيعى‏

شيخ طوسى نام وى را در فهرست مدّعيان دروغين وكالت امام عصر عليه السلام آورده و دو گزارش از برخورد بزرگان شيعى چون ابو سهل نوبختى و پدر شيخ صدوق با وى را نقل كرده است . بر اساس اين گزارش‏ها ، حلّاج به دليل چنين ادّعايى، به استهزا گرفته شده و زمينه رسوايى عامّ او فراهم گرديده است.^۱
پس از وى، شلمغانى نيز ادّعاى وكالت نمود كه حسين بن روح ، نايب سوم امام زمان عليه السلام به مقابله با وى برخاست و در ضمن تقبيح و طردش، وى را به حلّاج، تشبيه كرد^۲و از تعبير تند «الحلاج لعنهُ اللَّه» استفاده نمود.^۳ در سال ۳۱۲ق، توقيعى