^۱

ناهنجارى‏هاى رفتارى احمد بن هلال‏

شيخ طوسى از او با وصف «غالى»،^۲ «ضعيف فاسد المذهب»^۳ و «مشهور بالغلو واللّعنة»،^۴ياد كرده است. نجاشى نيز در باره او نوشته است:
قد روى فيه ذموم من سيّدنا أبى محمّد العسكرى.^۵
درباره او نكوهش‏هايى از امام عسكرى عليه السلام صادر شده است .
در توقيع امام مهدى عليه السلام نيز از او با «صوفى متصنّع» ياد شده است.^۶
از سخن نجاشى استفاده مى‏شود كه او در زمان امام عسكرى عليه السلام هم متّهم بوده و امام عليه السلام او را نكوهش كرده است، اگر چه نكوهش او به حدّى نبوده است كه از جرگه اصحاب، خارج شود. بنا بر اين، حضور او در مجلس امام عسكرى عليه السلام و رؤيت امام مهدى عليه السلام نيز نقل شده است.^۷
مخالفت وى با نيابت خاصّ محمّد بن عثمان عَمْرى،^۸ نمود و بروز ناهنجارى‏هاى پيشين است. ظاهراً او با استفاده از ظاهر الصلاح بودن خويش و دارا بودن وجهه و موقعيت ويژه در ميان مردمان، توقّع آن داشت كه پس از درگذشت نايب اوّل امام مهدى عليه السلام ، دومين نايب ايشان، معرّفى شود. شيخ طوسى، او را يكى از مدّعيان نيابت خاص شمرده و در موردى ديگر، او را وكيل مذموم دانسته است.^۹سخن امام عليه السلام كه يك بار او را متصنّع خوانده‏^۱۰ و بار ديگر او را صوفى متصنع

احمد بن هلال‏

احمد بن هلال عبرتايى،^۱ متولّد سال ۱۸۰ قمرى‏^۲ و از اصحاب امام هادى عليه السلام ^۳ و امام عسكرى عليه السلام ^۴است؛ امّا گزارش تاريخى يا حديثى از ارتباط او با امام جواد عليه السلام در دست نداريم، اگر چه او در زمان امام جواد عليه السلام در حوزه‏هاى حديثى شيعه حضور داشته و با موضوع غيبت، آشنا بوده است.^۵
برخى از متون، حضور او در سامرّا و توفيق ديدار امام عسكرى عليه السلام و رؤيت امام مهدى عليه السلام را به همراه چهل نفر ديگر، گزارش كرده‏اند.^۶
جايگاه حديثى او در برخى از كتب، مورد تأكيد قرار گرفته است. شيخ طوسى در باره او گفته است: «قد روى أكثر اُصول اصحابنا»^۷ و ديگرى درباره او گفته است: «كان رواة أصحابنا بالعراق لقوه و كتبوا منه».^۸
در ميان مردم به زهد و عبادت، شهره بود. ۵۴ بار به حج رفت كه حدّاقل بيست سفر آن با پاى پياده، ظاهرا از عراق، بوده است.^۹
احمد بن هلال در سال ۲۶۷ هجرى، مدّت كوتاهى پس از نيابت يافتن محمّد بن عثمان دومين نايب خاص، از دنيا رفت.