71
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم

توانست شمار زيادى از مردم را به سوى خود جلب كند. كار او نشر انگاره‏هاى وهّابيت در هند ، تحت پوشش جريان اصلاحى و مهدويت بود.
سال ۱۲۳۴ ق و پس از بازگشت از سفر حج، در پنجاب قيام كرد و با سيك‏ها وارد نبرد شد و در سال ۱۲۴۲ق بر آنان غلبه كرد. چهار سال بعد در نبردى ديگر شكست خورد و در ميدان نبرد كشته شد. دعوت وى ميان مسلمانان اهل سنّتِ هند ، تأثير زيادى بر جاى گذاشت.۱
باور عوام در باره سيّد احمد بريلوى ، آن است كه او در معركه نبرد كشته نشده؛ بلكه از ديد مردم مخفى گشته و تا كنون زنده است. حتّى برخى از مردم افراط كرده ، بر اين باورند كه او را در مكّه، در حال طواف ديده‏اند و بعد از آن غيبش زده است.۲

۴۸ . فقيه سعيد (م ۱۲۵۶ ق)

پس از درگذشت امام ناصر در سال ۱۲۵۶ ق ، برادرش هادى به امامت رسيد. در اين زمان بود كه شخصى به نام فقيه سعيد ، ادّعاى مهدويت كرد و فتنه ، سراسر يمن را فرا گرفت . وى بسيارى از شهرها را تصرّف كرد و در اين ميان ، جنگ‏هاى عجيبى روى داد تا آن كه فقيه سعيد ، اسير شد و هادى، گردن او را زد و فتنه به پايان رسيد . پس از آن ، امور استقرار يافت. هادى در هجدهم ذى حجّه ۱۲۵۹ ق در گذشت.۳

۴۹ . على‏محمّد باب (۱۲۳۵ - ۱۲۶۶ ق)

بى شك ، يكى از بزرگ‏ترين ادّعاهاى بابيت و مهدويت در تاريخ ايران ، ادّعاهاى سيّد على‏محمّد باب است - كه البتّه بيشتر با لفظ «قائم» مطرح شد ؛ چرا كه در فرهنگ شيعه معمول‏تر از لفظ «مهدى» بوده است - ؛ ادّعايى كه از بابيت آغاز شد و

1.ر. ك : المهديّة فى الإسلام : ص ۲۶۸ - ۲۶۹ ، دائرة المعارف بزرگ اسلامى : مدخل «بريلوى» .

2.عون المعبود: ج ۱۱ ص ۲۴۸ .

3.تاريخ اليمن ، واسعى : ص ۶۶ .


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم
70

است و با وجود اين چند ، سال بعد ، سربازان ينى چرى مطابق رسم عثمانى ، او را خفه كردند.۱
دار مستتر در پاورقى همان جا افزوده است:
در سال ۱۶۹۴ ، متمهدى ديگرى در زمان سلطنت سلطان احمد دوم ظهور كرد و بعثت خود را در مسجد اورينه اعلام نمود و چون او را به نزد قائم مقام محل احضار كردند ، خود را به ديوانگى زد و پس از آن كه مستخلص شد ، مجدّداً شروع به دعوت نمود و عاقبت به لمنوس تبعيد شد.۲

۴۶ . شيخ احمد مصرى (م ۱۲۳۷ ق)

شخصى به نام شيخ احمد كه خود را مهدى ملقّب ساخت و اصل وى از قريه سليمه، از بخش قنا در منطقه فرشوط بود، با ادّعاى اصلاحگرى آغاز به فعّاليت كرد و در مدّتى كوتاه ، توانست چهل هزار نفر را گرد خود جمع كند . وى كه از پيوستن اين همه نيرو مغرور شده بود ، برابر حكومت ايستاد و شروع به غارت اموال مردم كرد و دو ماهى به كارهاى زشت خود ادامه داد. وى كه به مهدى شهرت يافته بود ، مورد حمله نيروهاى احمد پاشا بن طاهر قرار گرفت و در جريان نبرد ، هزاران نفر از پيروانش در ناحيه خربه و شرفا از منطقه قنا كشته شدند. خود وى نيز به حجاز گريخت و ديگر خبرى از وى به دست نيامد.۳

۴۷ . سيّد احمد بريلوى (۱۲۰۱ - ۱۲۴۶ ق)

سيّد احمد بن محمّد بريلوى با ادّعاى اصلاح و مهدويت در هند ظاهر شد. وى نزد شاه عبد العزيز دهلوى تحصيل كرد و القائات اين استاد، سبب شد تا شاگرد جوان ، خود را - كه متأثّر از حركت وهّابيون بود - صاحب الزمان و مهدى منتظر بداند. وى

1.مهدى از صدر اسلام تا قرن سيزدهم : ص ۵۲ - ۵۴ .

2.مهدى از صدر اسلام تا قرن سيزدهم : ص ۵۴ .

3.فيض الملك: ج ۱ ص ۲۳۸، الخطط التوفيقيّة: ج ۱۳ ص ۴۴ و ج ۱۴ ص ۷۶ و ۹۵ .

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8182
صفحه از 447
پرینت  ارسال به