همان زمان براى حج به شرق سفر كرده بود ، به ادّعاى مهدويت وى توجّه كرده و اطّلاعات جالبى در اين باره و مسائل حاشيهاى مهدويت در اسلام، ارائه نموده است.
محمّد بن عبد الوهّاب مكناسى كه در سال ۱۲۰۰ ق (۱۷۸۵ م) به حج رفته و گزارش سفر خود را نوشته، خبر اين مدّعى مهدويت و اصلاحگر را آورده ، مىگويد:
اين شخص كه نامش منصور بوده ، در سال ۱۲۰۰ ق ظهور كرده و متعلّق به قريه جاجان (چچن) در داغستان بوده است؛ جايى كه به اهالى آن جا لازكى (لزگى) گويند و نزديك بحر خزر است. شمارى از مردم در اطراف او هستند و تصوّر وى بر آن است كه خود ، منتظر ديگرى است . مردم بر اين باورند كه او مقدّمه «المهدى المنتظر فى آخر الزمان» است و بر اين اعتقادند كه او هموست كه در حديث ، وعده داده شده است.۱
مكناسى از اين جا به بعد، به تفصيل در باره باور مهدويت در روايات ، سخن گفته كه شرحى مستوفاست.
۴۳ . مهدى سودانى (م ۱۲۵۹ - ۱۳۰۲ ق)
قيام «مهدى سودانى» يا آن چنان كه مىگفتند : «متمهدى سودانى»، يكى از معروفترين قيامها در اواخر قرن نوزدهم ميلادى به اسم مهدويت است و شايد براى غربىها كه با آن درگير بودند، اين پديده، بسيار شگفت بود و سبب شد تا شمارى از شرقشناسان، آثارى در باره مهدى و مهدويت تأليف كنند.
نام مهدى سودانى ، محمّد احمد بن عبد اللَّه و از سادات حسينى بود. پدرش