53
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم

و فارس و ... مى‏شود.۱
نوربخش كه در طريقت كبرويّه وارد شده بود، در سال ۸۲۶ ق با حمايت شيخ خود ، خواجه اسحاق ، مدّعى مهدويت شد و حتّى قيام كرد. اين در پى خوابى بود كه خواجه اسحاق ، شيخ اين طريقت ديده و آن را تعبير به مهدى بودن نوربخش كرده بود. آن زمان وى در ختّلان بود و با طرح اين مسئله ، غوغايى به راه افتاد و منجر به مداخله حكومت تيمورى به اميرى شاهرخ شد كه طىّ آن ، حكم قتل خواجه اسحاق صادر گرديد و نوربخش، بخشيده شد. سيّد محمّد ، خود ، نوشته است كه شيخ او به وى گفت: «بر من كشف شده كه تو مهدى موعود در آخر الزمان هستى» و با من بيعت كرد.۲ نوربخش در جايى هم نوشته كه پيش از آن ، خواجه نصير الدين طوسى، ظهور او را در سال ۸۲۶ ق ، پيش‏بينى كرده است،۳چنان كه از قول سعد الدين حموى جوينى (م ۶۴۹ق) هم پيش‏بينى ظهور خود به عنوان مهدى را نقل كرده است.۴ وى در جاى ديگر نيز نوشته است:
هنگامى كه - إن شاءاللَّه - عمر من به هشتاد سال هجرى شمسى برسد، حكومت براى من ميسّر خواهد شد ؛ چرا كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرموده است: «مدّت پادشاهى او (مهدى) هفت يا هشت يا نه سال خواهد بود و گفته او صدق است». اگر قبل از رسيدن من به هشتاد سالگى ، بخشى از حكومت در اختيارم قرار گيرد، ممكن است؛ امّا كمال تسلّط و حكومت بر كل ، متوقّف بر آن است كه هشتاد سال شمسى از عمرم سپرى شده باشد.۵
رسالة الهدى در اثبات ادّعاهاى مهدويت وى ، به قدرى جالب و محلّ توجّه است

1.رسالة الهدى : بند ۱۱.

2.رسالة الهدى : بند ۲۱.

3.رسالة الهدى : بند ۱۵.

4.رسالة الهدى : بند ۱۲.

5.رسالة الهدى : بند ۳۲.


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم
52

از سوى پدرش براى وى مطرح شد. وى بعدها در بازگشت به خراسان، ادّعاى مهدويت خويش را علنى كرد و توانست در آن نواحى و كشمير، يارانى را گرد آورد كه در منطقه اخير، حتّى تا امروز ، عدّه‏اى بر باور نوربخشى هستند.
نوربخش با ادّعاى مهدويت، در صدد گرفتن حكومت بود و مشاركت يا اتّهام مشاركت وى در ترور شاهرخ تيمورى - كه منجر به دست برداشتن ادّعاى وى از مهدويت شد - ، در همين خصوص بوده است. يكى از فرزندان وى ، رساله‏اى از او به دوغلات نشان داده كه نوربخش در آن نوشته بود :
سلاطين و امرا و جهّال ايشان گمان مى‏برند كه سلطنت صورى با طهارت و تقوا جمع نمى‏شود و اين ، غلط محض است ؛ زيرا كه از اعاظم انبيا و رسل با وجود نبوّت سلطنت كرده‏اند و در آن امر مساعى مجهوده به تقديم رسانيده ، مثل يوسف و موسى و داوود و حضرت رسالت‏پناه .۱
اين نگاه ، نشان مى‏دهد كه نوعى سلطنت دينى مدّ نظر وى بوده است. اين ، همان چيزى بود كه سيّد محمّد فلاح و بعدها صفويان هم مدّ نظرشان بود. وى در جاى ديگرى هم اركان امامت را عبارت از : علم، ولايت، سيادت و مملكت مى‏داند و معتقد است كه براى امامان پيش از مهدى، البتّه بجز على عليه السلام ، فقط سه مورد اوّل بوده و تنها براى مهدى است كه همانند امام على عليه السلام ، كامل الأركان تحقّق خواهد يافت؛ يعنى سلطنت خواهد داشت.۲
نكته جالب ، آن است كه وى حديثى از ابن عبّاس نقل مى‏كند كه گفته است: «يكون اُمّه من بنات ملوك الترك؛ مادر او (مهدى) ، از نسل پادشاهان ترك است». سپس از محيى الدين عربى نقل مى‏كند كه گفته است: «خاتم الولاية المطلقة من العرب العجمة» ، بدين معنا كه يكى از والدين او عجم است. غير عرب هم كه عجم است، شامل ترك

1.تاريخ رشيدى : ص ۶۲۷ - ۶۲۸.

2.رسالة الهدى : بند ۴۷ - ۴۹.

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8486
صفحه از 447
پرینت  ارسال به