35
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم

گريخت و از شهرى به شهر ديگر رفت و در مرو و سرخس و طالقان و نسا ، رفت و آمد داشت.
در اين مدّت، شمار زيادى به امامت وى باور داشتند ، تا آن كه عبد اللَّه بن طاهر ، او را دستگير كرد و نزد معتصم فرستاد. وى را در باغى در سامرّا زندانى كردند و گفته شده كه با سم كشتند. مسعودى با اشاره به ارادت مردمانى از طالقان به وى مى‏گويد كه :
بسيارى از زيديه تا روزگار ما (سال ۳۳۲ ق) هنوز به امامت وى باور دارند . گويد :
و منهم خلق كثير يزعمون أنّ محمّداً لم يمت ، و أنّه حىّ يرزق ، و أنّه يخرج فيملأها عدلاً كما ملئت جوراً، و أنّه مهدى هذه الاُمة و أكثر هؤلاء بناحية الكوفة و جبال طبرستان و الديلم و كثير من كُوَر خراسان، و قول هؤلاء فى محمّد بن القاسم نحو قول رافضة الكيسانية فى محمّد بن الحنفية، و نحو من قول الواقفية فى موسى بن جعفر؛
عدّه زيادى از آنان بر اين باورند كه محمّد نمرده ، و همچنان زنده است و خروج خواهد كرد ، و زمين را پر از داد مى‏كند به همان سان كه از ستم پر شده باشد ، و او مهدى اين امت است . بيشتر اينان در اطراف كوفه و كوه‏هاى مازندران و ديلمان و در بسيارى از مناطق خراسان هستند . نظر اينان درباره محمّد بن قاسم همانند ديدگاه رافضيانِ كيسانى درباره محمّد بن حنفيه و همانند نظر واقفى‏ها درباره موسى بن جعفر است».۱

۱۰ . احمد بن معاويه اُموى (م ۲۸۸ ق)

بايد سرزمين مغرب را سرزمين ظهور مهديان قدرتمندى خواند كه دولت‏هاى بزرگى تشكيل داده‏اند. در اين باره و به طور معمول، ادّعاى مهدويت در مغرب دور را به اسماعيليان منسوب مى‏سازند، در حالى كه از نظر تاريخى، دست كم يك مورد

1.مروج الذهب: ج ۴ ص ۵۳.


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم
34

كرد.
مى‏توان گفت: اين مسئله بر اساس باورى بود كه در جريان سقوط امويان و روى كار آمدن عبّاسيان ، طرح شده بود و گفته مى‏شد كه مردى از سفيانى‏ها ظهور مى‏كند و دوباره دولت اموى را باز مى‏گرداند. در آن هنگام و به محض شورش وى، مأمون، حارث بن عيسى را مأمور جنگيدن با وى كرد. به نقل ابن عساكر،۱ در حالى كه دمشق زير سلطه ابو العميطر بود، حارث ، بر صور غلبه كرد و منتظر ماند تا عبد اللَّه بن طاهر ، وارد دمشق شود. اندكى بعد، ابو العميطر در درگيرى‏اى كه ميان او و شمارى از قبايل عرب در منطقه شبعا از وادى تيم روى داد ، شكست خورد.۲
در جريان حمله عبد اللَّه بن على به دمشق، و در حالى كه شمارى از مردمان قنسرين و حمص و تدمر به فرماندهى ابو محمّد بن عبد اللَّه بن يزيد بن معاوية بن ابى سفيان گرد آمده بودند، اظهار مى‏شد كه اين ابو محمّد ، همان سفيانى است كه در احاديث آمده است.۳
در اين ماجرا و از نظر امويان و اهالى شام ، ظهور سفيانى به عنوان يك امر مثبت است، در حالى كه شيعيان و ديگران، نگاهى منفى به سفيانى دارند .

۹ . محمّد بن قاسم علوى (م ۲۱۹ ق)

علويان زيدى‏مذهب كه در ايران فعّاليت مى‏كردند، معمولاً مدّعى مهدويت نبودند. با اين حال ، نمونه‏هايى وجود دارند كه دست كم ، ديگران در باره آنان ادّعاى مهدويت كرده‏اند . يك نمونه ، مربوط به محمّد بن قاسم بن على بن عمر بن على بن حسين در سال ۲۱۹ ق است. وى كه گفته شده فردى عابد و زاهد و متّقى بود ، در كوفه مى‏زيست و وقتى در معرض تهديد معتصم قرار گرفت ، به خراسان

1.تاريخ دمشق: ج ۵۵ ص ۳۱ - ۳۲.

2.الحلقة الضايعة من تاريخ جبل عامل : ص ۱۰۲.

3.تاريخ الطبرى : ج ۷ ص ۴۴۴.

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد چهارم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8069
صفحه از 447
پرینت  ارسال به