استناد كرده‏اند ؛ كسانى مانند : فاضل هندى ، مُحدّث بَحرانى ، سيّد على طباطبايى ، شيخ محمّدحسن نجفى ، آية اللَّه بروجردى و سيّد عبد الأعلى سبزوارى .^۱
منشأ شبهه در پرسش دوم به درستى معلوم نيست . آقارضا همدانى گفته است شايد آن كفش نيز از مصاديق كفش‏هايى بوده كه تنها روى پا را مى‏پوشانده است ؛^۲امّا از خودِ سؤال بر مى‏آيد كه شايد زشت‏نمايى آن ، موجب پرسش شده كه آيا مانع نماز هست يا نه؟ به هر حال ، بحث چندانى در باره اين پرسش و پاسخ ، صورت نگرفته و كسى نيز سخنى بر خلاف آن ، نگفته است .

۴۹. تقيّه در ميقات (ح ۶۹۱/۱۳)

ميقات عراقيان و كسانى كه از آن طريق ، راهىِ حج مى‏شوند ، منطقه «عقيق» است كه همانند پنج ميقات ديگر ، توسّط پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله ، تعيين شده است ؛ امّا ويژگى آن در مقايسه با ديگر ميقات‏ها ، اين است كه عقيق ، شامل سه مرحله است كه در طول هم قرار دارند و به ترتيب ، عبارت‏اند از : «مسلخ» ، «غمره» و «ذات عِرق» . فقهاى ما نوعاً احرام از هر كدام را جايز شمرده‏اند ؛ امّا افضل آن سه ، مسلخ است و سپس غمره . و اگر شخص از يكى از اين دو ، مُحرم نشود ، بايد از ذات عِرق ، مُحرِم گردد و نمى‏تواند بدون احرام از آن بگذرد . فقها ، اين نظر را بر پايه احاديث موجود و در جمعِ ميان آنها گفته‏اند .
برخى احاديث ، به روشنى بر كفايت هر سه و افضل بودن مسلخ ، دلالت مى‏كنند ، چنان كه شيخ حرّ عاملى ، حتّى بابى را به افضل بودن «مسلخ» اختصاص داده است ؛^۳ امّا ظاهر برخى از اين احاديث ، محدود شدن به دو محلّ نخست است . صاحب جواهر ، ظاهر گفته شيخ صدوق و پدر ايشان و نيز نظر شيخ طوسى

داده است كه علاوه بر قربانى براى منوبٌ‏عنه - كه لزوم آن امرى آشكار بوده - ، يك قربانى نيز بر عهده نايب است و امام عليه السلام با نفى آن ، نشان داده كه همان يك قربانى كه از سوى منوبٌ عنه صورت مى‏گيرد ، كافى از هر دو نفر كافى است .^۱

۴۷. احرام در پارچه خَز (ح ۶۹۱/۱۰)

جواز احرام مرد در كسا و پارچه تهيّه شده يا بافته شده از خز كه در اين توقيع معتبر آمده ، در حديث صحيح ديگرى نيز كه كلينى و صدوق هر دو روايت كرده‏اند ، به نقل از عبد الرحمان بن حجّاج از امام كاظم عليه السلام يا امام رضا عليه السلام آمده است .^۲شيخ صدوق نيز دو روايت حلبى و سماعه از امام صادق عليه السلام را در باره جواز آن براى زنان ، نيز نقل كرده است .^۳ شيخ حرّ عاملى نيز بابى را به آن اختصاص داده است .^۴ محدّث بَحرانى به استناد اين توقيع و روايت عبد الرحمان به جواز احرام در لباس خز ، تصريح كرده است .^۵منشأ پرسش نيز ظاهراً همان شبهه استفاده از اجزاى حيوان حرام‏گوشت است كه پيش‏تر گذشت .

۴۸. نماز در سرپايى و كفش بدبو (ح ۶۹۱/۱۱ و۱۴)

آن گونه كه از برخى فقها ، مانند سيّد جواد عاملى و بويژه آقا رضا همدانى بر مى‏آيد ، احتمالاً منشأ سؤال ، شباهت سرپايى با كفش‏هايى است كه تنها روى پا را مى‏پوشانده و ساق نداشته‏اند و گروهى ، قائل به حُرمت يا كراهت آن در نماز شده‏اند . ^۶ به هر حال ، فقهاى چندى در برابر منع كسانى از پوشيدن كفشى كه تنها روى پا را مى‏پوشاند و ساق ندارد ، و براى اثبات جواز آن ، از جمله به اين توقيع ،