شاهد افتادگى در نقل شيخ طوسى است - ، خود داراى نقص است ؛ زيرا ظهور در پاسخ پرسش دوم دارد و پرسش نخست ، بى‏جواب است . وى پاسخ را اين گونه : «قَد يُجزيهِ هَدىٌ واحدٌ وَ إن لَم يَفصل فَلا بَأس» آورده است . ^۱
مجلسى نيز در جاى ديگرى از طَبرِسى به همين صورت ، نقل كرده است .^۲از اين رو ، بايد گفت : نسخه‏هاى هر دو كتاب ، حتّى آنچه در دست جناب مجلسى بوده ، داراى افتادگى بوده است : يكى نسبت به پرسش اوّل ، و ديگرى نسبت به پرسش دوم . شاهد آن نيز نقل شيخ حرّ عاملى از طبرسى است كه هر دو پاسخ را دارد . در نقل ايشان كه يك باب را به همين توقيع اختصاص داده ، آمده است : «الجواب: لا بدّ أن يذكر الرجل و قد يجزيه هدى واحد و إن لم يفعل فلا بأس» . ^۳وى در كتاب ديگر خود نيز همين گونه نقل كرده است ؛^۴ امّا ايشان در جايى ديگر كه از طبرسى و شيخ طوسى نقل كرده ، به همان صورتى آورده كه گفتيم ظاهراً افتادگى دارد .^۵
به هر حال ، ذكر نام صاحب حج ، هنگام احرام بستن يا قربانى كردن ، واجب نيست و تعبير «لا بدّ» اگر در پاسخ امام عليه السلام نيز وجود داشته باشد ، به قرينه احاديث ديگر ، حمل بر استحباب مى‏شود ، چنان كه در نقل ديگرى كه رخصت به ترك داده ، آشكار است . فقهاى ما نيز ذكر نام منوبٌ عنه را هنگام احرام يا ديگر اعمال ، مستحب شمرده‏اند .^۶
در باره كفايت يك قربانى در نيابت - كه مورد اتّفاق فقهاست - ، گويا منشأ پرسش ، چنان كه مرحوم محقّق داماد گفته ، اين بوده است كه سؤال كننده ، احتمال

ديگر و قاعده كلّى پاسخ مى‏دهد كه مُحرم ، چون هنگام حركت نبايد زير سقف و سايه‏بان قرار گيرد ، كار ياد شده ، هر چند از سرِ ناچارى يا رفعِ دشوارى باشد ، موجب كفّاره است . اين است كه برخى در رديف احاديث ديگر كه از سايه گرفتن نهى كرده‏اند ، به اين توقيع نيز استناد كرده‏اند^۱ و پيداست اگر اين كار از سرِ ناچارى يا رفع دشوارى هم جايز باشد ، منافاتى با لزوم كفّاره دادن ندارد .^۲در فرق‏گذارى ميان جواز سايه گرفتن هنگام توقّف و عدم جواز هنگام حركت - كه گاه مورد طعنه برخى مخالفان شيعه بوده - و در فرق گذاشتن حكم شب و روز نيز به اين توقيع ، استناد شده است .^۳

۴۶. نام بردن از صاحب حج و قربانى كردن از طرف او (ح ۶۹۱/۸ و۹)

در اين بخش ، دو پرسش مطرح شده ؛ امّا در نقل شيخ طوسى - آن گونه كه در نسخه‏هاى موجود كتاب و نيز در نقل مجلسى از وى آمده - ،^۴ تنها اين پاسخ وجود دارد : «يَذكِرهُ وَ إن لَم يَفعِلْ فَلا بَأْس» كه ظاهر اين جمله تنها به پرسش اوّل مربوط مى‏شود و جواب پرسش دوم ، نيامده است .^۵ آل عصفور بحرانى نيز خاطرنشان كرده كه ظاهراً پاسخ دوم ، افتاده است .^۶ از سوى ديگر ، نسخه نقل طَبرِسى - كه‏